Een kleine groep veehouderijen is verantwoordelijk voor onevenredig veel stikstofneerslag op natuurgebieden. Platform voor Onderzoeksjournalistiek Investico laat met eigen berekeningen zien hoe groot de onderlinge verschillen zijn tussen boerenbedrijven. Volgens Investico veroorzaakt één kalkoenboer die op de Veluwe is gevestigd bijvoorbeeld meer stikstofdepositie op de natuur dan alle Nederlandse automobilisten samen besparen doordat ze overdag niet harder dan 100 kilometer per uur meer mogen rijden.

Stikstofverbindingen als ammoniak en stikstofoxiden kunnen schadelijk zijn voor de biodiversiteit, omdat bepaalde planten ervan gaan woekeren en zo andere plantensoorten verdringen - en daarmee ook diersoorten die deze planten eten.

Dat het ene boerenbedrijf waar dieren worden gehouden meer ammoniak uitstoot dan het andere, was wel bekend. Investico heeft berekend dat de verschillen wel heel groot zijn: "Piekbelasters veroorzaken tot wel 61 keer meer stikstofneerslag dan een gemiddelde veehouder", aldus het platform, dat werkt voor De Groene Amsterdammer, Trouw, de Gelderlander, de Stentor en Tubantia.

Het sluiten van bedrijven die de ernstigste stikstofuitstoot op natuurgebieden veroorzaken, was een van de aanbevelingen van het Adviescollege Stikstofproblematiek, dat onder leiding van Johan Remkes het beleid kritisch bekeek. Ook andere deskundigen zeggen dat de meest vervuilende bedrijven uitgekocht moeten worden. Het kabinet en de provincies willen echter alleen bedrijven uitkopen op basis van vrijwilligheid.

Investico heeft ook boeren die het betreft gevraagd hoe ze over de stikstofproblematiek denken. Zij zijn niet van plan deel te nemen aan een vrijwillige uitkoopregeling. Sommigen wisten zelf niet dat ze tot de piekbelasters horen.

Lourens Loeven, directeur van de Commissie voor de milieueffectrapportage, zegt in een reactie dat grote stikstofbronnen in de nabijheid van natuurgebieden het "nagenoeg onmogelijk maken om natuurdoelen te halen".

De onderzoeksjournalisten hebben voor hun berekeningen gebruikgemaakt van Aerius, het softwaresysteem waarmee het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) de stikstofuitstoot bijhoudt. Ze wijzen erop dat nog altijd veel bouwprojecten stilliggen door de stikstofimpasse. Om een bouwvergunning te krijgen die standhoudt bij de rechter, zal 'stikstofruimte' gevonden moeten worden. En de meeste ruimte valt te halen bij de grootste vervuilers.

Land- en tuinbouworganisatie LTO Nederland meent dat in het onderzoek appels met peren worden vergeleken en dat voorbij wordt gegaan aan de moeilijkheid van het stikstofdossier. Het terugbrengen van de uitstoot door zogeheten piekbelasters schept lokaal wel ruimte, maar biedt volgens LTO geen soelaas voor het verlenen van vergunningen elders.

Ook de voorgestelde verplichte uitkoop van boeren gaat LTO een stap te ver en zou de betrouwbaarheid en geloofwaardigheid van de overheid schaden. "Goed overleg met veehouders over innoveren, verplaatsen of stoppen op basis van vrijwilligheid is bovendien een stuk effectiever en sneller", vindt de organisatie.

Bron: ANP