Eikenbomen met droge voeten

In de bossen van Gaasterland vind je kleine verhogingen naast diepere greppels. Dit zijn de zogenaamde rabatten, aangelegd voor de teelt van eikenbomen. In verband met de leerlooierij werden vanaf de 17e eeuw eikenbossen aangelegd. Het schors van de eik bevat tannine en dat werd gebruikt bij het maken van leer. Ook was hout nodig om de ovens van bakkerijen en van de leerlooiers te stoken.

Door de ondoordringbare laag in de bodem kan het water niet wegzakken, maar de eikenbomen houden niet van natte voeten. Er werden greppels gegraven en verhogingen aangelegd waar de bomen op konden groeien. Deze opgehoogde stroken worden rabatten genoemd. Het hout moest niet te dik en niet te dun zijn. De eiken werden om de tien a vijftien jaar gekapt omdat ze dan de juiste dikte hadden. Om het hout te winnen, werden de bomen net boven de grond afgezaagd, en de stronken die overbleven groeiden weer uit tot volwaardige bomen. De eikenbossen waren dus eigenlijk een soort van eikenhoutplantages.

Eeuwenlang was het eikenhakhout daardoor in trek bij eekschillers. Deze mensen, die vaak uit Gelderland afkomstig waren en daarom Geldersen werden genoemd, trokken naar de eikenhakhoutgebieden, en oogstten de eikenstammetjes. De stammetjes werden op maat gezaagd en van de bast ontdaan. De schors werd in schorsmolens vermalen. Men won er run uit, een natuurlijke looistof die in de leerlooierijen in onder meer Noord-Brabant werd gebruikt. Met de import van buitenlandse natuurlijke looistoffen en toepassing van chemische stoffen werd de run overbodig en verdween vanaf 1900 de eekschillerij. Het areaal eikenhakhout is sindsdien afgenomen.