Ecosysteem beschermt tegen overstromingen

Bescherming tegen alsmaar zwaardere overstromingsrampen kan wereldwijd op vele locaties verbeterd worden door de aanleg van grote ecosystemen zoals schorren en mangroves. In vergelijking met klassieke methodes voor overstromingspreventie is dit nieuwe concept beter bestand tegen klimaatverandering, is het kostenefficiënter en heeft het tal van bijkomende maatschappelijke voordelen.
 
Dat blijkt uit een publicatie vandaag in Nature van de Universiteit van Antwerpen in samenwerking met het NIOZ Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee, IMARES Wageningen UR, TU Delft en Ecoshape.
 
Tyfoon Haiyan, Sandy en de watersnoodramp in Zeeland
Door de klimaatverandering moeten heel wat regio’s wereldwijd zich beschermen tegen overstromingsrampen in kustgebieden en rivierdelta's. De oorzaken? De stijging van de zeespiegel en de toenemende intensiteit van stormen. “Wanneer een zware storm van zee naar de kust toe komt, ontstaat een zogenaamde stormvloed die het zeewaterpeil met meerdere meters kan opstuwen,” legt Temmerman uit. “Dat kan de aanleiding zijn voor rampzalige overstromingen, zoals recent op de Filippijnen door tyfoon Haiyan of vorig jaar in New York door orkaan Sandy. Ook in Nederland zijn stormvloedrampen mogelijk, zoals in 1953 in Zeeland.”
 
De studie analyseert waar de noodzaak tot overstromingspreventie het hoogst is en hoe we ons kunnen beschermen. Temmerman: “Het meest kritiek zijn dichtbevolkte rivierdelta’s, bij ons in West-Europa, maar ook in Zuidoost-Azië en Noord-Amerika. Klassieke methodes voor overstromingspreventie, zoals dijken, afsluitdammen en stormvloedkeringen, blijken niet altijd goed bestand te zijn tegen klimaatverandering. Ze moeten geregeld hoger en breder worden gemaakt, wat heel veel geld kost.”
 
Bijkomende nadelen
“Bedijking van land kan bovendien nadelige gevolgen hebben doordat het water niet meer weg kan. Dit resulteert in extra opstuwing van stormvloeden in bedijkte riviermondingen en het wegzakken van het ingedijkte land door inklinking en bodemdrainage, waardoor het overstromingsrisico nog groter wordt. Kunstmatige waterkeringen verstoren ook het natuurlijke watermilieu. Zo heeft het afsluiten van zeearmen in de Zeeuwse delta bijvoorbeeld, geleid tot giftige algenbloei en zuurstofloosheid bij de bodem, met rampzalige gevolgen voor het waterleven.”
 
Aanleg van natuurlijke buffers
Temmerman en zijn collega’s pleiten daarom voor de aanleg van grote ecosystemen, die een meer natuurlijke buffer bieden tegen stormvloeden, zeespiegelstijging en kusterosie. De onderzoekers tonen aan dat deze nieuwe 'biobouw' methodes beter bestand zijn tegen klimaatverandering, kostenefficiënt en milieuvriendelijk zijn, en dat hiermee vele kritische regio’s in de wereld beschermd kunnen worden. Ze steunen hun pleidooi voor meer wereldwijde toepassingen onder meer op onderzoek in Vlaanderen en Nederland, waar de eerste ecosystemen op grote schaal worden aangelegd als bescherming tegen overstromingen en het tegengaan van erosie. Voorbeelden in Nederland zijn de Zandmotor, een schiereiland voor de kust van Ter Heijde en oesterriffen in de Oosterschelde om de erosie van getijdenplaten tegen te gaan.
 
Ondanks de vele voordelen en gunstige toepassingsmogelijkheden zijn er ook beperkingen. “De aanleg van grote ecosystemen vraagt meer ruimte dan klassieke waterkeringen. Voorlopig is er ook veel minder ervaring mee en duurt het enkele jaren voor een ecosysteem zich goed heeft ontwikkeld.

Bron: NIOZ

Foto: Verdronken Land van Saeftinghe, copyright https://beeldbank.rws.nl