Draagvlak voor verduurzamen groeit, omslag blijft uit

De meeste Nederlanders zijn bereid duurzame stappen te zetten, maar doen dit in de praktijk minder. Ze onderschatten bovendien hoe duurzaam anderen willen leven, wat verandering afremt. Volgens de Monitor Duurzaam Leven 2025 van Milieu Centraal blijft daardoor jaarlijks minimaal 1,9 megaton CO₂-reductie onbenut.

Het huidige tempo van gedragsverandering is te laag om de klimaatdoelen voor 2030 te halen, vooral rond autobezit, elektrisch rijden en vleesconsumptie. Technologische innovaties en industriële verduurzaming alleen zijn niet genoeg. Milieu Centraal benadrukt dat brede gedragsverandering nodig is: duurzame keuzes moeten de makkelijkste en goedkoopste worden. Dat vereist systeemverandering door overheid en bedrijfsleven. Nieuw in de Monitor zijn inzichten over de woningverduurzaming en de overbelasting van het elektriciteitsnet (netcongestie).

De verduurzaming gaat te langzaam: kleine duurzame handelingen zijn inmiddels normaal, maar gedrag met grote klimaatwinst – zoals minder vlees eten, minder vliegen en elektrisch rijden – blijft achter. Tegelijkertijd blijkt het draagvlak voor zulke impactvolle keuzes juist groot. Nederlanders staan ervoor open, maar maken ze nog weinig. Daardoor blijft veel CO₂-reductie onbenut. De Monitor laat zien dat men zelfs niet terugschrikt voor strengere overheidsmaatregelen. Om het potentieel te benutten en de klimaatdoelen te halen, zijn systeemveranderingen nodig die duurzaam gedrag makkelijker en vanzelfsprekender maken.

Ika van de Pas, directeur-bestuurder van Milieu Centraal, vertelt: “Er is echt werk aan de winkel. Nederland wil wel en móét wel. Praktische en structurele belemmeringen houden echter verandering tegen. Zo zijn duurzame keuzes nog te vaak duur of ingewikkeld. Het is nu aan de politiek en het bedrijfsleven om duurzame keuzes logisch en makkelijker te maken. Duurzaam leven moet zichtbaar vanzelfsprekend worden. Zodra een kritieke minderheid duurzaam gedrag omarmt, volgt de rest vaak snel: zo’n sociaal kantelpunt kan de omslag versnellen, en systeemveranderingen zijn nodig om zo’n kantelpunt haalbaar te maken.”

De overgang naar een duurzame samenleving is niet alleen een technische opgave, maar ook een sociale. De monitoring toont inmiddels al sinds 2021 aan dat er in de meerderheid draagvlak is om duurzamere keuzes te maken, maar in de meting van 2025 blijkt dat elkaars bereidheid hiervoor fors wordt onderschat. Dit kan leiden tot self-silencing: mensen houden hun duurzame voorkeuren voor zich, uit de misvatting dat minder anderen ervoor open zouden staan. Deze misperceptie werkt als een rem op gedragsverandering: als mensen denken dat anderen niet meedoen, voelen ze minder de neiging om zelf stappen te zetten. “Om de klimaatdoelen samen te behalen is het nodig dat duurzaam leven onze norm is”, aldus Ika van de Pas.

De Monitor Duurzaam Leven 2025 bevat nieuwe modules ten opzichte van de meting in 2023 over onder andere woningverduurzaming en netcongestie. Er is in kaart gebracht wat het gedrag en draagvlak van huiseigenaren is om hun woning vergaand te verduurzamen met een pakket aan maatregelen, in plaats van losse stappen. De resultaten tonen per woningtype en maatregel waar kansen liggen en waar drempels worden ervaren. Voor het eerst is ook gekeken naar zorgen over het volle stroomnet. Het blijkt dat een ruime meerderheid bereid is om hun energieverbruik hieraan aan te passen: zo’n 70% staat open om apparaten buiten piekmomenten te gebruiken en ongeveer 60% van de elektrische-autobezitters staat open om de auto buiten piektijden te laden. Dit biedt kansen voor versnelling van de energietransitie.

Op donderdag 27 november presenteert Milieu Centraal de Monitor Duurzaam Leven 2025. Tijdens de bijeenkomst in Nieuwspoort worden de belangrijkste uitkomsten toegelicht.

Bron: Milieu Centraal