Dodemansduim gedijt goed

Hoe mooi is het om 2017 meteen met goed nieuws uit onze zilte water te beginnen. Dodemansduim, onze enige koudwater koraalsoort, werd na 1994 steeds minder in de Oosterschelde waargenomen. In de zomer van 2011 leek het zelfs eventjes geheel verdwenen te zijn. Vanaf het najaar van 2011 kwam het koraal spontaan weer terug. Nu worden enorme kolonies dodemansduim gezien.

Enkele weken geleden stuurde een Belgische sportduikers foto’s door van een exemplaar van onze enige koraalsoort dodemansduim met bijna ongekende afmetingen. Dat sportduikers dit nu in de Oosterschelde kunnen waarnemen is heel bijzonder. In 2010 en tot de zomer van 2011 was het lokaal nagenoeg uitgestorven. Door nog onduidelijke redenen werd er echter vanaf het najaar van 2011 weer opnieuw  Dodemansduim door sportduikers in de centrale en westelijke Oosterschelde waargenomen. Meestal betrof het kleine kolonies van enkelvoudige duimen. Gaande de jaren zijn er ook kolonies met de eerste tweevoudige vertakkingen aangetroffen. En nu staan er bij Zierikzee hele grote kolonies, met meerdere vertakkingen, die de maximale grootte van 20cm doorsnede benaderen.

De duiklocatie, aan de noordkant van de Zeelandbrug, wordt zeer druk bezocht door sportduikers. De drukte onderwater is niet direct in het voordeel van dodemansduim. De vinnen van sportduikers komen regelmatig, gewild of niet, in aanraking met de bodem. Als de vinnen in contact komen met het Dodemansduim is dat vaak funest voor het koraal. Dat het dodemansduim hier toch goed gedijt heeft te maken met de grote rotsblokken die er op de bodem liggen. Ze horen van nature niet thuis in de Oosterschelde maar zijn er geplaatst om de vooroever van de dijken te beschermen tegen uitspoeling door de getijdenstroming. Bovenop de rotsblokken groeit niet veel zeeleven. Maar op de zijkanten van de grote rotsblokken, die niet worden geraakt door de vinnen van sportduikers, groeit een rijke fauna. En daar staat soms diep weggestopt tussen de stenen het meeste dodemansduim.

Dodemansduim begint zijn leven als een enkelvoudige stomp op hard substraat. Zoals de wetenschappelijke naam “digitatum” beschrijft vertakt de kolonie zich  daarna tweevoudig tot twee duimen. Dat gebeurt gedurende de verdere ontwikkeling steeds opnieuw. Na verloop van tijd bestaat de koraalkolonie uit een klomp van dikke duimvormige vertakkingen. In de Nederlandse kustwateren worden deze niet veel groter dan ongeveer 20cm. De witte of oranje kolonies die zich vijf jaar geleden als eersten hebben gevestigd op de zijkanten van de gestorte rotsblokken in de Oosterschelde konden ongestoord doorgroeien en zijn ondertussen meerdere keren tweevoudig vertakt. De introductie van het kunstmatig substraat, de rotsen op de vooroevers van de Oosterscheldedijken, lijkt voorlopig voor de vestiging van het koudwaterkoraal Dodemansduim een grotere positieve factor te zijn dan de verwachtte negatieve invloed van het opwarmen van het zeewater en de gevolgen van de Deltawerken op het mariene ecosysteem in de Oosterschelde.

Tekst: Peter H van Bragt, Stichting ANEMOON
Bron: Nature Today