Dirk Draulans: liefde voor de ekster

Ik krijg regelmatig de vraag wat er zo aantrekkelijk is aan vogels kijken. Niet iedereen lijkt dat zo te zien, maar ik vind vogels mooi, veel mooier dan veel schilderijen waar niet-vogelliefhebbers zich in musea aan vergapen. Daarenboven gebeurt er altijd wat als je in vogels geïnteresseerd bent, zelfs als je in de file staat. Onlangs zag ik vanuit een file twee eksters op een koe in een weide langs de weg zitten, rustig pikkend in de vacht van het dier, een mooi beeld dat me mijn fileleed deed vergeten.

Eksters hebben een reputatie van onverlaten die de populaties decimeren van tuinvogeltjes zoals mezen die wel op de clementie van mensen kunnen rekenen. Recent onderzoek gepubliceerd in het ornithologische vakblad Ibis maakt komaf met de mythe dat eksters vogelpopulaties doen kelderen, een verhaal dat vanuit ecologisch oogpunt alleen al geen steek houdt. Meestal wordt het bestand van roofdieren bepaald door dat van hun prooien, en niet omgekeerd. Er zijn veel eksters als er veel mezen zijn, en niet weinig mezen als er veel eksters zijn. Maar ecologische logica vertaalt zich niet altijd goed in menselijk begrip.

Vorige week zag ik twee bijeenkomsten van drukdoenerige eksters, zowel in een moeras in de buurt van mijn woonst als in een struik op de parking van mijn werk. Telkens was een vijftiental dieren in de weer met indruk en lawaai maken. Vrijgezellenfeesten, herinnerde ik me uit de literatuur over het wel en wee van de ekster, bijeenkomsten waarop dieren het beste van zichzelf geven om een doordachte keuze van een partner te kunnen maken. Dat is belangrijk, want eksterouders hebben elkaar nodig om hun jongen groot te kunnen brengen.

Eksterparlementen, las ik over hetzelfde verschijnsel, een leuke analogie in het besef dat er in onze parlementen eveneens pronkgedrag te zien is, waarbij partnervorming in het spel kan zijn, al dan niet in het officiële circuit. Ik las dat eksters tot de slimste soorten in het dierenrijk behoren, met een verhouding hersenen tot de rest van hun lichaam die vergelijkbaar is met deze van mensapen. Eksters zijn tot dusver de enige niet-zoogdiersoort waarvan bewezen is dat ze zichzelf in een spiegel herkennen. Héél slimme vogels dus, wat hun succes kan verklaren.

Maar het verklaart misschien ook waarom velen van ons hen het licht in de ogen niet gunnen en neerzetten als dieven die verdelgd moeten worden. Misschien verdragen velen van ons geen niet-menselijke slimmigheid in hun buurt. Helaas zegt dat meer over ons dan over die boeiende eksters. Hoe dom kunnen sommigen van ons toch zijn!