Dieren en hun 'skincare' routines

Misschien heb je op social media wel eens filmpjes voorbij zien komen van mensen die hun ‘skincare routine’ - ofwel huidverzorgingsritueel – delen. Met scrubs, cremes en olies maken ze hun huid glanzend schoon. Maar ook in het dierenrijk bestaan allerlei trucjes om de huid, haren, veren en schubben te verzorgen.

Verschillende dieren maken gebruik van water om zichzelf schoon te maken. Met name voor vogels is een waterbad erg belangrijk. Ze gebruiken namelijk water om hun verenkleed te poetsen, en om vet uit hun stuitklier gemakkelijk over de schone veren te kunnen verspreiden. Zo blijven ze waterafstotend en goed geïsoleerd.

Soms lijken vogels zelfs te douchen, dan houden ze hun vleugels gespreid wanneer het regent om op die manier hun verenkleed nat te maken.

Wanneer vogels oud vet, maar ook parasieten en viezigheid uit hun veren willen verwijderen, nemen ze een zandbad. Door het zand tussen hun veren te schudden, scrubben ze zichzelf als het ware schoon.

Vogels zijn niet de enige diersoort die zand gebruikt om zich te verzorgen. Verschillende zoogdieren, waaronder varkens en wilde zwijnen, doen dat namelijk ook. Vaak in de vorm van een modderbad. De modder beschermt hun huid tegen de zon, maskeert geuren en verstikt parasieten.

Een schoonmaak-techniek die je vaak in combinatie ziet met het zand- of modderbad is ‘wrijven’. Dit zie je bijvoorbeeld duidelijk bij wilde zwijnen. Wanneer de parasieten dankzij de modder gestikt zijn, schurkt een zwijn tegen een boomstam om de modder en de dode parasieten te verwijderen. Dit uit zich regelmatig in sporen rondom een modderpoel.

Maar ook zonder modder kan wrijven een handige techniek zijn. Vliegen, bijvoorbeeld, wrijven met hun pootjes tegen elkaar aan om ze te wassen. In hun pootjes zitten organen waarmee ze ruiken en proeven en het is belangrijk dat daar geen vuil op zit. Ook wrijven ze wel eens over hun kop, antennes en achterlijf, om daar vuil te verwijderen.

Een techniek die een beetje lijkt op wrijven, is krabben. Ook dat doen veel dieren om vuil en parasieten van hun huid of vacht te verwijderen.

Mensen gebruiken wel eens een scrub om dode huidcellen te verwijderen. Sommige diersoorten pakken dat een stukje radicaler aan en werpen een hele lage huid af. Dit proces wordt ook wel ‘vervellen’ of 'uitsluipen' genoemd. Je ziet het bijvoorbeeld bij slangen en andere reptielen, maar ook bij geleedpotigen zoals kreeften, libellen en spinnen.

De belangrijkste reden dat dieren vervellen, is om te kunnen groeien. Bij reptielen, amfibieën en geleedpotigen groeit de huid namelijk niet mee met de rest van het lichaam. Een handige bijkomstigheid is dat ook vuil en dode huid op deze manier verwijderd worden.

Zoogdieren gebruiken vaak hun tong en tanden om zichzelf en elkaar schoon te maken. Door te knabbelen en likken verwijderen ze vuil, parasieten, geurtjes en klitten uit hun vacht. De ree in het filmpje hieronder likt haar pasgeboren jong schoon om de geboortegeur te laten verdwijnen. Zo is het reekalf minder kwetsbaar voor roofdieren.

Ook op latere leeftijd likken veel zoogdieren, zoals runderen, wolven en katachtigen, elkaars vacht. Zo blijven ze schoon op moeilijk bereikbare plekken en versterken ze tegelijkertijd hun onderlinge band. Roofdieren, waaronder vossen en wolven, gebruiken hun ruwe, schuurpapier-achtige tong daarnaast ook om hun prooien schoon te maken.