De buitenplaatsen van ’s-Graveland_27_01_2006

Op de foto Boekesteyn, de buitenplaats in 's Graveland die grenst aan 'het Capitool'. Een buitenplaats bestaat uit een monumentaal gebouw (landhuis of kasteel) met bijgebouwen, tuin- en parkaanleg en waterpartijen. Dit vormt tezamen een eenheid.  Oorspronkelijk fungeerde deze plaatsen als zomerverblijf. Sinds de Gouden Eeuw zijn in ons land buitenplaatsen gesticht, maar na 1930 zijn er geen nieuwe meer ontstaan. De oppervlakte van een buitenplaats bedraagt ongeveer 1 tot 25 hectaren. Een landgoed echter bestaat geheel of gedeeltelijk uit bos met eventueel landbouwgronden en natuurgebieden. Landgoederen ontstonden al in de middeleeuwen. Oorspronkelijk ging het vooral om de productie: uit landbouw of bosbouw. De oppervlakte van een landgoed kan variëren van 5 tot duizenden hectaren.

Op de foto: het Capitool, de vroegere biljartzaal van buitenplaats Schaep en Burgh, waar Vroege Vogels elke zondag uitzendt. Sommige buitenplaatsen zijn ontstaan uit middeleeuwse kastelen die door de adel aan de eisen van de tijd werden aangepast. Andere zijn door industriële, stedelingen of rijke handelaars buitenplaatsen gesticht. Boerderijen werden afgebroken en er verrezen landhuizen met fraaie tuinen. Op deze wijze ontstonden er lustoorden waar de stedelijke elite genoot van het landelijke leven. ’s Zomers konden ze de stinkende stad ontvluchten en het gaf tevens status.

Op de foto: Gooilust, door omwonenden nog altijd 'het bos van Blaauw'genoemd, naar de eigenaar uit het begin van de twintigste eeuw. Zo'n driehonderd jaar geleden, vanaf 1700, zijn de eerste buitenplaatsen aan de randen van het Gooi gesticht. Ze kwamen tot stand in ’s-Graveland, Baarn en op de Gooise noordflank. De ’s-Gravelandse buitenplaatsen zijn alle tegelijk aangelegd. In oorsprong waar dit landbouwgebieden met rechthoekige kavels die omgevormd zin tot fraaie parken. In ’s-Gravelandse buitenplaatsen zijn nog restanten uit vier eeuwen te bewonderen.

Natuurmonumenten heeft haar hoofdkantoor in ’s-Graveland en wel op Schaep en Burgh. De zwartwit foto is van omstreeks 1940, maar sindsdien is er aan het uiterlijk niet wezenlijk veel veranderd. Het is een buitenplaats geflankeerd door twee bijgebouwen in dezelfde statige vroeg –negentiende-eeuwse bouwstijl.  Daarnaast ligt Boeksteyn, Nederlands kantoor van The Bodyshop, daarin herkent men nog duidelijk de eenvoudige achttiende-eeuwse architectuur. Het bezoekerscentrum van Natuurmonumenten bevindt zich in het vroegere ’t Huys Bramberger. Dit is een voorbeeld van een hofstede uit de begintijd. Niet lang daarna ging men over op het bouwen van comfortabele en grotere buitenplaatsen.

Lees meer over het Capitool