De twee levens van de tapuit

In Nederland kennen we de tapuit als een vogel die broedt in de holen van konijnen. Maar in de winter is het een vogel die zich ophoudt in de schaarse bomen van de Afrikaanse Sahel-zone. Alle tapuiten wereldwijd verzamelen zich hier elke herfst weer. Sommige tapuiten moeten daar wel 15 duizend kilometer voor vliegen. Herman van Oosten doet al sinds 2009 onderzoek naar de tapuit en schreef er nu een boek over voor de vogelreeks van uitgeverij Atlas Contact.

Sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw gaat het gestaag achteruit met de tapuit in Nederland. Dat lijkt verband te houden met de stand van de konijnen. Door ziekten als myxomatose en RHD is er grote sterfte geweest - en nog steeds - onder de konijnen. Daardoor is het voor de tapuit moeilijker om een geschikte nestplek te vinden. Maar dat is niet de enige verklaring. Predatie van nesten door vossen is een andere.

Onderzoekers Rob Bijlsma en Leo Zwarts hebben precies kunnen bepalen waar de tapuiten zich bevinden in Afrika. De vogel houdt van een zone waar de neerslag tussen de honderd en zeshonderd millimeter bedraagt. Om precies te zijn, ze houden het meeste van het gebied waar 260 millimeter regen valt, dat is de strook tussen de 16e en 17e breedtegraad. Een zone waar de bomen niet te dicht op elkaar staan, maar ook niet te ver uiteen.

De Latijnse naam van de tapuit is Oenanthe Oenanthe en is terug te voeren op het Griekse Oinanthe, de naam die de filosoof Aristoteles ooit aan de vogel gaf. Dat verwees naar de periode waar hij te zien was, namelijk als de wijngaarden in bloei stonden..