De Tapuit

Wetenschappelijke naam: Oenanthe oenanthe
Wat valt er op aan de tapuit:
- mannetje hebben een zwart masker en geelachtige borst
- winterkleed zijn de geslachten moeilijk te onderscheiden.
- opvallende zwart-witte staarttekening
- zang is een haastige reeks knarsende en raspende tonen
- download vogelzang (650 kB)

Tapuiten leven op de grond van rotsige hellingen, toendra's, droge graslanden, duinen, hoogvenen en heidevelden. Ze broeden in holen; nest bevindt zich vaak in een konijnenhol. Insecten en ander klein gedierte en worden op schaars begroeide, insectenrijke plaatsen verzameld.

De vermesting leidt tot het verdwijnen van schrale vegetaties en open, zandige plekken, die nu juist een onmisbaar deel van de leefomgeving van de soort vormen. Het terugdringen van de uitstoot van vermestende stoffen door de landbouw is dan ook de belangrijkste maatregel ten gunste van de tapuit. Het beheer van belangrijke broedgebieden zou voor de tapuit gericht moeten zijn op het tegengaan van verruiging en verstruweling, bv door te plaggen en extensieve begrazing met schapen. Verstoring van de nesten door recreanten - en hun honden - moet voorkomen worden. Plaatselijk kan kap van productiebos op arme zandgrond de eertijds aanwezige leefomgeving voor de soort herstellen.

Tapuiten zijn trekvogels en overwinteren op de Afrikaanse savannen. Het veranderende wereldklimaat heeft van de tapuit een langeafstandskampioen gemaakt. Op het hoogtepunt van de laatste ijstijd broedde hij veel zuidelijker dan hij nu doet. Toen het pakijs zich terugtrok met een snelheid van één tot twee kilometer per jaar, breidde de soort zijn broedgebied in eenzelfde tempo verder naar het noorden uit.

De tapuit bleef  trouw aan zijn overwinteringgebied, aan de zuidrand van de Sahara. De afstanden die de vogels bij hun halfjaarlijkse trek hadden te overbruggen werden steeds groter. De tapuiten die in de noordelijke toendra’s van Canada en Groenland broeden, steken via IJsland en de Britse Eilanden de oceaan over om in Afrika neer te strijken. De tapuiten uit Noord-Siberie trekken ook nog steeds naar Afrika. De kampioenen zijn de tapuiten die in Alaska broeden. Zij ondernemen de ongelooflijke tocht over de Beringzee, over heel Centraal-Azie om uiteindelijk in Ethiopië te belanden: een afstand van 16.000 kilometer.

Luister ook naar de reportage over de tapuit:
- Uitzending 15 mei 2005
- Verslag Nico de Haan

Voor nog meer vogels in deze serie:
- Ontdek de vogeltrek

Links:
- Vogelbescherming
- Natuurinformatie naturalis

Fotograaf:
- Henk Post op Birdpix
- Rico Otten op Birdpix
- Ruud Altenburg