De Ruiten Aa: kronkelende ruggengraat van Westerwolde

Al kronkelend stroomt de Ruiten Aa langs het klassieke landschap met essen, bossen en graslanden en vormt zo de ruggengraat van het beekdal van Westerwolde. Toch zag de beek er enkele tientallen jaren geleden nog heel anders uit. In de vorige eeuw werd de Ruiten Aa rechtgetrokken en gekanaliseerd. 

Bochten verdwenen, het kanaal werd dieper en breder. Zo kon het water snel worden afgevoerd. Maar de rechte kanalen zorgden voor een afname in biodiversiteit en bleken niet bestendig tegen het veranderende klimaat. In droge zomers kwamen bovenstrooms beken leeg te staan en in natte winters ontstond benedenstrooms wateroverlast.

De afgelopen decennia werkten natuurbeheerders en het waterschap aan het herstel van de Ruiten Aa. Het belangrijkste was dat de beek weer mocht meanderen, dus de bochten werden teruggebracht. Die oorspronkelijke slingerende beek blijkt namelijk heel bestendig tegen het veranderende klimaat. 

Hier bij de Ruiten Aa zorgt de hermenadering voor een betere waterafvoer wanneer er veel water is. De bochten vertragen namelijk het stromende water. Maar er is ook overstromingsgebied gecreëerd op de graslanden. Eigenlijk is de oude situatie uit halverwege de 19e eeuw dus een natuurlijke toekomstbestendige klimaatbuffer. 

Toch zijn die bochten niet alleen belangrijk voor de waterafvoer, ze zorgen ook voor een hogere biodiversiteit. Bijvoorbeeld in de beek zelf. In de binnenbocht stroomt het water wat langzamer. Hier blijft fijn sediment liggen. In de buitenbocht stroomt het water harder en blijft grover sediment achter. Hierdoor is er ander onderwaterleven te vinden in de binnenbocht dan in de buitenbocht. 

Maar ook de steile oeverrand, die in de buitenbocht ontstaat, is goed voor leven rondom de beek. In het voorjaar heb je een grote kans om hier de ijsvogel tegen te komen, die de zandige oeverrand gebruikt om een nestje in te bouwen. 

Vroege Vogels TV over het  Beekdal van Westerwolde is vrijdag 29 oktober 2021 om 19.50 uur te zien op NPO 2!