De Poolster

Veel mensen denken dat het de helderste ster aan de hemel is. Dat is niet het geval, maar het is wel een heel belangrijke ster, en een van de weinige die iedereen van naam kent: de Poolster. Hij staat altijd op een vaste plaats aan de hemel, precies in de richting van het noorden. De Poolster vormt het kompas van de sterrenhemel.

De Poolster is een gewone ster, net als alle andere. Maar toevallig wijst de draaiingsas van de aarde er naartoe. Als je op de noordpool staat, staat de Poolster dus recht boven je hoofd, in het zenit. Het maakt dan niet uit of de aarde ronddraait: de Poolster blijft altijd op dezelfde plek staan. In Nederland zitten we een beetje scheef op die ronddraaiende aarde. De Poolster staat dan dus niet meer recht boven ons hoofd, maar hij staat nog steeds op een vaste positie. Precies boven de noordelijke horizon.

Overigens verandert de stand van de aarde in de ruimte heel geleidelijk. Een paar duizend jaar geleden wees de draaiingsas van de aarde niet naar de Poolster, maar naar de ster Thuban in het sterrenbeeld Draak. Dertienduizend jaar geleden fungeerde de heldere ster Wega als Poolster. Het is dus puur toeval dat we op dit moment zo'n heldere kompas-ster aan de hemel hebben staan.

Om de Poolster te vinden, moet je eerst de Grote Beer opzoeken - de beroemde Steelpan. Trek dan in gedachten een lijn door de voorste twee sterren van de pan. Als je die lijn naar boven toe verlengt, kom je vanzelf bij de Poolster uit. Hij is ongeveer even helder als de sterren van de Grote Beer. Overigens maakt de Poolster deel uit van het sterrenbeeld Kleine Beer, dat ook de vorm van een steelpannetje heeft.

Govert Schilling
www.allesoversterrenkunde.nl