De onbetrouwbare zon

De zon is onmisbaar voor het leven op aarde. Zonder haar licht en warmte zou het op de aarde 270 graden onder nul zijn. Maar de zon kan het leven op aarde ook flink verstoren. Zonnevlammen leiden tot onbetrouwbare radioverbindingen, uitvallende kunstmanen en elektriciteitsstoringen. Govert Schilling kijkt met Vroege Vogels verder dan de (hori)zon.
 
Op maandag 13 maart 1989 zaten zes miljoen Canadezen een etmaal lang zonder stroom. In het koude en besneeuwde Québec vielen verwarmingsinstallaties uit; verkeerslichten gaven de geest, en het economische leven kwam knarsend tot stilstand. De oorzaak? Het complete elektriciteitsnet van de Hydro-Québec Power Authority raakte ontregeld door een krachtige zonnevlam. Het had weinig gescheeld of de storing had zich verder uitgebreid en de hele oostkust van de Verenigde Staten was in duisternis gedompeld. Schrale troost: diezelfde nacht was er indrukwekkend poollicht te zien.

Onze zon werd zo’n 4,6 miljard jaar geleden geboren samen met vele honderden of duizenden andere sterren. Ondanks haar leeftijd staat het onderzoek aan de zon nog in de kinderschoenen. Nieuwe satellieten en telescopen zullen daar de komende jaren verandering in brengen.

Eén ding is zeker: op de lange termijn gaat de zon het winnen van het leven op aarde. Al miljarden jaren lang neemt de temperatuur en de helderheid van de zon langzaam maar zeker toe, en dat zal ook in de toekomst het geval blijven. Over een kleine één miljard jaar is de zon zo heet geworden dat de aardse oceanen beginnen te verdampen. Nog een paar miljard jaar later zwelt de zon op, worden de binnenste planeten Mercurius en Venus verzwolgen, en zal onze thuisplaneet geroosterd worden. Uiteindelijk blaast de zon zijn buitenste gaslagen de ruimte in, en schrompelt het overblijfsel ineen tot een langzaam afkoelende witte dwergster.

Govert Schilling schrijft al tientallen jaren over sterrenkunde en ruimteonderzoek voor kranten en tijdschriften en publiceerde ook tientallen boeken. In 1989 ontving hij samen met Wubbo Ockels de Simon-Stevinkijker voor zijn bijdragen aan de popularisering van de sterrenkunde. En in 2002 werd hij beloond met de Eureka!-oeuvreprijs. In zijn laatste boek, de Atlas van astronomische ontdekkingen, laat hij honderd hoogtepunten van 400 jaar internationale telescopische astronomie de revue passeren.

Bron: allesoversterrenkunde.nl