De klimaatpsycholoog helpt

De meeste mensen wíllen wel duurzaam leven, maar ze hebben geen zin in gedoe. Dat kan zijn je huis overhoop halen, of dingen uit moeten zoeken, of langer onderweg zijn omdat je niet meer met de auto gaat. Gerdien de Vries is klimaatpsycholoog en weet hoe je mensen over die drempel kan halen.

Ze werkt aan de TU Delft en brengt die ‘gedoefactor’ onder de aandacht van de ingenieurs daar. Die zijn er intussen achter dat technisch perfecte oplossingen toch kunnen falen, omdat wij mensen nu eenmaal complexe wezens zijn die natuurlijk wel weten wat goed is, maar dat toch niet altijd doen. Ingenieurs kunnen wel wat psychologische hulp gebruiken, bijvoorbeeld als ze een nieuwe vaatwasser ontwerpen. Als de eco-stand de standaardinstelling is, dan is de kans dat-ie wordt gebruikt veel groter.

Alles wat mensen zelf moeten uitzoeken, vinden ze al gauw gedoe. En gedoe vermijden we zoveel mogelijk, bewust of onbewust, zegt De Vries. Helemaal als de acute noodzaak ontbreekt. En als je er dan tóch over begint te denken om je huis te verduurzamen, komt er heel wat op je pad. Eerst moet je informatie vinden voor precies jouw type woning. Dat is gedoe. En als je die informatie uiteindelijk hebt gevonden, wil je weten of je subsidie kunt krijgen. Waar moet je zijn? Gedoe. Een installateur zoeken. Gedoe. En als je er dan eentje hebt gevonden, dan moet hij je huis in. Heel veel gedoe! Want dan moet je de zolder opruimen. Als je alle gedoe-factoren bij elkaar optelt, is de stress zo groot dat we geneigd zijn niets te doen. 

Maar ook andere factoren spelen een rol. Veel mensen hebben bijvoorbeeld  het geld niet. Of zien de noodzaak niet. Wat haar betreft moeten mensen ook meer worden geholpen. Sommige gemeenten in Nederland hebben een 'energiecoach'. Die adviseert, maar voor De Vries zou dat verder mogen gaan. ,,Bij de belastingaangifte is het formulier van tevoren ingevuld. Stel dat je zoiets zou hebben voor woningisolatie! Je tikt je adres in en alle gegevens rollen er uit. Hoeveel zonnepanelen je kunt laten plaatsen, door welke installateur, op hoeveel subsidie je kunt rekenen..." 

Minder gedoe zou helpen en gedragsverandering kan het best in stapjes, maar er hoort wél wetgeving en normering bij. Roken bijvoorbeeld was vroeger normaal. Toen duidelijk werd wat het met je gezondheid doet, maakte de overheid met accijnzen sigaretten duurder. Reclame werd verboden. Je mocht niet meer in het café roken en de normen verschoven. Dat zijn gedragsveranderingen, teweeggebracht door de combinatie van informatie, wetgeving, prijs en omgeving. ,,Overheid, fabrikanten, wetenschappers, journalisten, consumenten, we hebben allemaal onze rol", zegt De Vries.