De buidelmees: een polygame vogel met bindingsangst

Nest bouwen, meteen scheiden en gokken dat je partner de jongen grootbrengt, is voor de buidelmees (m/v) een goede strategie. Onderzoekers van de Universiteit van Bath en de Rijksuniversiteit Groningen hebben een wiskundig model ontwikkeld waarmee het nogal vreemde voortplantingsgedrag van de kleine buidelmees tot op zekere hoogte kan worden verklaard. De bevindingen zijn deze week gepubliceerd in het tijdschrift Proceedings of the Royal Society: Biological Sciences.
 
 
Buidelmezen zijn vogels die vaak voorkomen in moerasachtig gebied en langs rivieren en kanalen. Hun paartijd duurt vier maanden, van april tot en met juli. Ze verplaatsen zich naar bosachtig gebied om te paren en bouwen er buidelvormige nesten in de bomen. Buidelmezen komen overal op het vasteland van Europa voor en in het Verenigd Koninkrijk worden ook elk jaar niet parende migrerende exemplaren gespot.
 
Basisnest
Deze Europese vogel heeft zo zijn eigen unieke opvattingen over relaties, en dit leidt er vaak toe dat bevruchte eieren in de steek worden gelaten en dat de ouders 'scheiden'. Het mannetje begint de paarperiode met het bouwen van een heel ingewikkeld nest dat als een grote buidel aan een gevorkte tak in een boom hangt. Maar met de uiteindelijke afwerking wacht het mannetje. Hij gebruikt het stevige basisnest om een vrouwtje te lokken waarmee hij het afmaakt volgens haar specificaties.
 
Scheiden
Het voltooien van het nest, onder andere met een zachte voering van een paar centimeter dik om de eieren warm te houden, kan tot twee weken duren. Maar als het nest eenmaal klaar is, 'scheidt' ofwel het mannetje ofwel het vrouwtje meedogenloos van zijn/haar partner en verlaat het nest. In ongeveer 30% van de gevallen verlaat zowel het mannetje als het vrouwtje het nest, ook al zijn de eieren al bevrucht en staan ze op het punt om uit te komen. Wetenschappers verbazen zich al tientallen jaren over dit vreemde gedrag, maar onderzoekers hebben nu een model ontwikkeld waarmee ze het kunnen verklaren.
 
Geen logica
Professor Franjo Weissing van het Centre for Ecological and Evolutionary Studies van de RUG heeft het onderzoek geleid. Hij zegt: ‘Er zit geen logica in welke van de ouders het nest verlaat. Voor we aan dit project begonnen, was het enige wat we zeker wisten dat nooit beide ouders blijven om de jongen groot te brengen. Voor het welzijn van de jongen maakt het geslacht van de achterblijvende vogel overigens niets uit. De ouder die het nest verlaat, paart meestal opnieuw. Tijdens de paartijd van vier maanden paart elke “scheidende” ouder met vier of vijf nieuwe partners!’
 
Bron: Rijksuniversiteit Groningen
Foto van RickMiddelbos