Cryptische soorten gedecodeerd

Organismen die veel op elkaar lijken, blijken soms tot verschillende soorten te behoren. Met behulp van DNA-onderzoek komen de verschillen tussen zogenoemde cryptische soorten aan het licht. Zo blijkt de biodiversiteit groter te zijn dan we altijd hebben gedacht.

De term crypsis  wordt in de biologie gebruikt voor de capaciteit van een organisme om zich te kunnen verbergen voor anderen. Deze cryptische soorten gebruiken camouflage als verdediging tegen roofdieren of om als roofdier juist een prooi beter te kunnen besluipen. Soorten die zo klein zijn, verborgen leven of heel lastig te onderscheiden zijn van andere soorten dat ze niet worden ontdekt tenzij een expert zich in ze verdiept, worden ook cryptische soorten genoemd. De soort leeft 'verborgen' voor de wetenschap.

Het zijn spannende tijden voor biologen. DNA-onderzoek genereert nieuwe inzichten in familierelaties tussen soorten. Met behulp van DNA-codes worden veel nieuwe soorten ontdekt of krijgen bestaande soorten nieuwe namen. Zo hebben recent zeven Nederlandse zeenaaktslakken een nieuwe wetenschappelijke naam gekregen en heeft een internationaal team van biologen nog met behulp van DNA-onderzoek vastgesteld dat er tenminste drie soorten boompjesslakken in de Europese kustwateren voorkomen.

Vroeger werden soorten gerangschikt op basis van overeenkomsten of juist verschillen in in- en externe anatomische kenmerken. Met name DNA-onderzoek brengt de taxonomie nu in een stroomversnelling. Op basis van DNA-codes en anatomie worden bijna dagelijks nieuwe relaties tussen soorten vastgesteld. Maar het maakt het voor de onderzoekers die met veldwerk de biodiversiteit van Nederland of de rest van de wereld in kaart brengen er niet direct gemakkelijker op.

Sinds Linnaeus in het midden van de 18e eeuw begon met de zogeheten taxonomische rangschikking van planten en dieren hebben al veel meer dan één miljoen organismen een wetenschappelijke naam gekregen. Zeker acht tot tien keer zo veel soorten kunnen er nog op onze planeet ontdekt worden, en een naam plus een plaats in de taxonomische boom van alle levende organismen krijgen.