Burgeronderzoek wijst uit: waterkwaliteit kleine wateren zorgelijk

Ruim 850 mensen deden afgelopen zomer mee aan het burgeronderzoek van Natuur & Milieu en ASN Bank. Verspreid over het hele land brachten deelnemers de kwaliteit van 874 kleine wateren, zoals sloten, plassen, meren en vennen in beeld. De resultaten laten zien dat, net als bij de grotere wateren, ook de kwaliteit van kleine wateren zorgelijk is. Wetenschappelijke controlemetingen bevestigen deze conclusie. Uit de controlemetingen blijkt ook dat 65% van de wateren een te hoog stikstofgehalte heeft. De overheid meet de kwaliteit van kleine wateren nauwelijks. Door de metingen van honderden vrijwilligers, komt nu toch data beschikbaar.

Kleine wateren vormen samen een derde van het Nederlandse oppervlaktewater. Ze liggen vaak dichtbij verontreinigingsbronnen en zijn daardoor kwetsbaar. Mest, bestrijdingsmiddelen, medicijnresten en riooloverstorten bedreigen de waterkwaliteit. ‘Het zijn de haarvaten van ons watersysteem. Leefgebied van vogels, insecten, vissen en planten. We genieten er dagelijks van. Maar door vervuiling loopt de biodiversiteit gevaar en wordt onze drinkwaterzuivering steeds moeilijker en duurder. Er is dringend actie nodig, en daarvoor is het heel belangrijk dat er gemeten wordt. De overheid doet dat nauwelijks in de kleine wateren, maar dankzij deze vrijwilligers hebben we nu data over heel Nederland’, aldus Rob van Tilburg, directeur Programma’s Natuur & Milieu. Uit eerder onderzoek bleek dat de waterkwaliteit van grote wateren ernstig onder druk staat.

Het burgeronderzoek ‘Vang de watermonsters’ gaat over de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater. De metingen geven een goede indicatie van de ecologische toestand van een water. Er is gekeken naar onder meer helderheid van het water en soorten waterplanten. Uit de resultaten van de deelnemers blijkt dat 22% van de onderzochte wateren slecht scoort (troebel, kroos), 61% matig (tekenen van vervuiling) en 17% van goede kwaliteit is (helder water, ondergedoken planten). Onderzoeksinstituut NIOO-KNAW heeft 1 op de 10 locaties opnieuw onderzocht en daarnaast ook de nutriënten in het water gemeten. Daaruit blijkt dat, wanneer ook nutriënten als stikstof en fosfaat worden meegenomen, maar liefst driekwart van de wateren slecht scoort.

 Bij 76% van de wateren die het NIOO-KNAW onderzocht, is de stikstof- en/of fosfaatwaarde boven de gehanteerde norm (enkel stikstof 65%, enkel fosfaat 55%). Zorgwekkend vindt Natuur en Milieu. ‘De stikstofcrisis manifesteert zich ook in ons water. Bij hoge concentraties stikstof en fosfaat kunnen veel planten en dierensoorten, die op en rond het water leven, niet meer gedijen. Ook voor de waterkwaliteit in ons land is het dus van groot belang dat het kabinet de stikstofcrisis effectief aanpakt’, aldus Van Tilburg. Onderzoeker Sven Teurlincx (NIOO-KNAW) ziet de grote potentie van burgeronderzoek: ‘Burgeronderzoek kan een belangrijke signaalfunctie vervullen. Het geeft een goed eerste beeld van de toestand van het water en levert bruikbare data voor waterbeheerders op om verontreiniging verder te onderzoeken en aan te pakken.’

 Komend jaar wordt het onderzoek herhaald, maar dan met nog meer burgeronderzoekers en op meer locaties verwachten Natuur & Milieu en ASN Bank. De organisaties willen dit samen doen met waterschappen, provincies en het Rijk. Roel Nozeman, biodiversiteitexpert ASN Bank: ‘De hoge respons laat zien dat mensen zich betrokken voelen bij de kleine wateren bij hen in de buurt. Uit het onderzoek blijkt dat onze leefomgeving kwetsbaar is. Het is heel mooi dat mensen daar met waterbeheerders verandering in willen brengen.’

Bron: Natuur en Milieu