Bruinvissen kunnen ontsnappen aan aanval grijze zeehond

Aanvallen van grijze zeehonden zijn een belangrijke oorzaak van sterfte bij bruinvissen in de Nederlandse wateren. Uit onderzoek van de Universiteit Utrecht en Stichting Rugvin blijkt nu dat bruinvissen in de Oosterschelde de aanvallen ook kunnen overleven. Ze lijken hun gedrag aan te passen op de aanvallen van de grijze zeehonden.

Sinds enkele jaren weten we dat grijze zeehonden een belangrijke natuurlijke vijand van de bruinvissen zijn. Het was al bekend dat sommige bruinvissen kunnen ontsnappen, maar deze dieren stierven dan later alsnog aan wondinfecties. Dat bruinvissen de aanvallen ook konden overleven, is nieuw voor de onderzoekers.

Stichting Rugvin monitort al jaren de populatie bruinvissen in de Oosterschelde, onder andere met foto's. "We weten door foto-identificatie dat veel bruinvissen al jaren in de Oosterschelde leven", vertelt onderzoeker Annemieke Podt. "Dat maakt het mogelijk om onderzoek te doen naar individuele dieren, maar ook naar hun interacties met grijze zeehonden die daar ook voorkomen." In de laatste decennia zijn minimaal tien in dit gebied gestrande bruinvissen gestorven als gevolg van een aanval door een grijze zeehond, zo wees sectie door de Utrechtse faculteit Diergeneeskunde uit.

In de fotodatabase stelde Annemieke Podt bij vier individuen littekens vast op de staartaanzet en op delen van de flanken. "De littekens vertoonden sterke overeenkomsten met de wonden die grijze zeehonden kunnen toebrengen. De wonden waren geheeld en bovendien waren de littekens ook al in voorgaande jaren gezien bij deze bruinvissen. Dit bewijst dat deze vier dieren volledig hersteld waren van hun verwondingen."

Deze niet-dodelijke aanvallen kunnen een grote invloed hebben op het ecosysteem, in het bijzonder in gebieden waar veel grijze zeehonden en bruinvissen samen voorkomen. Het is namelijk te verwachten dat de bruinvis zijn gedrag gaat aanpassen. "Want van een succesvolle ontsnappingspoging leren de dieren", zo vertelt onderzoekster Lonneke IJsseldijk van de faculteit Diergeneeskunde. "Het zou ons dus niets verbazen als de bruinvissen strategieën ontwikkelen om zeehonden te ontwijken."

Een confrontatie met een grijze zeehond is dus niet in alle gevallen fataal, maar de bruinvissenstand in de Oosterschelde staat toch onder druk. IJsseldijk: "Juist omdat het een vaste populatie betreft. De voedingsbronnen in de zeearm zijn schaars en er is dus de dreiging van grijze zeehonden. Maar wegtrekken naar open water doen de bruinvissen niet."

Vermoedelijk vormt de Oosterscheldekering voor bruinvissen een onneembare geluidsbarrière. Na de bouw van de Oosterscheldekering waren de bruinvissen aanvankelijk verdwenen uit het gebied. In de jaren negentig van de vorige eeuw waren de dieren weer terug in de zeearm. "Misschien wel doordat ze met het getij mee de Oosterschelde zijn ingezogen," aldus de IJsseldijk. Overigens migreren grijze zeehonden wèl van de Oosterschelde naar de Noordzee.

Bron: Faculteit Diergeneeskunde - UU, Stichting Rugvin, Nature Today