Broedvogels mijden Oostvaardersplassen

Staatsbosbeheer heeft Sovon Vogelonderzoek Nederland opdracht gegeven om een inventarisatie te maken van de aanwezige broedvogels in de randzone van de Oostvaardersplassen. De randzone is het open gebied met de graslanden dat vanaf de uitkijkpunten te zien is en beslaat ongeveer 1/3 van het totale areaal van de Oostvaardersplassen. Het overige deel van het natuurgebied is open water en moeras. Deze randzone is met name bedoeld als voedselgebied voor reigerachtigen, ganzen en andere herbivore watervogels en weidevogels zoals kieviten en plevieren. Dit onderzoek is in 2012 uitgevoerd en de rapportage hierover is onlangs opgeleverd. Deze inventarisatie is een vervolg op inventarisaties die in 1997, 2002 en 2007 zijn uitgevoerd.

Afname
De inventarisatie van 2012 laat zien dat de dalende trend van een aantal broedvogels in de randzone verder is voortgezet. Zowel het aantal soorten als het aantal broedparen van soorten die afhankelijk zijn van riet, ruigte en struweel (zoals de kleine karekiet) zijn verder afgenomen. Een aanzienlijk deel van de broedvogels nam sterker af dan de landelijke trends en een aantal soorten vertoonden een afname die gelijk is aan de landelijke trends. De afname van deze soorten hangt nauw samen met de sterke afname van de vegetaties riet, ruigte en struweel in de randzone. Er zijn ook enkele soorten zoals de kievit die als broedvogelsoort juist toenamen terwijl er landelijk sprake was van een afname. De graslanden in de randzone van de Oostvaardersplassen lijken voor deze soorten juist geschikter te worden.

Voedselgebied
De graslanden van de Oostvaardersplassen vervullen een belangrijke functie als voedselgebied voor ganzen en andere herbivore watervogels in het gebied. Deze ganzen zorgen er op hun beurt weer voor dat wanneer zij ruien en massaal het moeras in trekken, dit moeras open blijft en een geschikte omgeving blijft voor de vele moeras- en watervogels die hier leven. Deze vogels behoren tot de Natura 2000 doelsoorten waarvoor de Oostvaardersplassen als vogelgebied is aangewezen. Grootschalige, open graslanden zijn voor deze soorten van groot belang.

Struweel
De grote grazers in het gebied zorgen dat de graslanden geschikt blijven voor de ganzen en andere herbivore watervogels. Als de grote grazers er niet zouden zijn, dan zou het gebied binnen enkele jaren verruigen en zouden poelen dichtgroeien en niet langer geschikt voor bijvoorbeeld reigerachtigen. Nu de aantallen grote grazers na jaren van groei de afgelopen twee jaar aanzienlijk zijn afgenomen, zal dit naar verwachting betekenen dat er in delen van de randzone meer ruimte zal ontstaan voor verruiging en bij verdere daling van de aantallen grote herbivoren wellicht in de toekomst struweelvorming met bijvoorbeeld meidoorn, maar dit zijn processen van vele jaren.

Gevolg van keuze voor beheer
Een afname van bepaalde broedvogelsoorten wordt soms gezien als een verlies, maar in de Oostvaardersplassen kunnen we zien dat elke fase nieuwe ontwikkelingen met zich meebrengt. Soms betekent dit afname van soorten, maar vaak ook de vestiging van nieuwe soorten. In de omgeving van de Oostvaardersplassen worden vele andere terreinen beheerd door Staatsbosbeheer waar veel struweel, riet en ruigte voorkomen en dus nog veel ruimte en ontwikkeling mogelijk is voor die soorten die sterk zijn afgenomen in de Oostvaardersplassen. Staatsbosbeheer kiest ervoor om de afname van broedvogels die horen bij struweel en ruigte in de Oostvaardersplassen te accepteren en zorgt tegelijkertijd dat de moeras- en watervogels waarvoor het gebied is aangewezen duurzaam in stand blijven in het gebied.

Bron: Staatsbosbeheer