Bonte vliegenvanger

Wetenschappelijke naam: Fidecula hypoleuca
Wat valt er op aan de bonte vliegenvanger:
- mannetje meestal een bruingrijs tot roetzwart zomerkleed
- mannetje herkenbaar aan witte vlek op voorhoofd
- na rui mannetje en vrouwtje nauwelijks te onderscheiden
- korte jachtvluchten om vliegende insecten te vangen

Het geluid van de bonte vliegenvanger heeft in aanvang wel iets van een koolmees, maar het eindigt met een paar afwijkende tonen. In de Europese populatie zijn twee kleurvariaties te onderscheiden, namelijk de Britse en Scandinavische populatie waarvan het mannetje een gitzwarte rug heeft en de Midden-Europese populatie waarvan de mannetjes een grauwbruine rug hebben. luister naar de zang

De bonte vliegenvanger heeft een sterke opmars gemaakt, vanuit Centraal-Europa. Enkele decennia geleden was de bonte vliegenvanger nog een zeldzaam in Nederland, tegenwoordig is die op veel plekken te bewonderen. Bijna alle bonte vliegenvangers broeden in nestkasten, slechts een klein aantal bewoont natuurlijke boomholten. De bonte vliegenvanger komt vooral voor in de oostelijke helft van het land, met hoge concentraties op de Veluwe en het Drents Plateau. Vanaf een vaste zitpost maken ze korte vluchten achter vliegende insecten aan, en vangen deze in volle vlucht.

De soort overwintert in Noordwest-Afrika tot in Tanzania. In augustus zijn de jonge exemplaren van deze populatie al in Zuid-Europa te vinden. De adulte vogels vertrekken wat later. Vooral tijdens het voorjaar kan sterke doortrek optreden, waarbij op de Waddeneilanden en langs de kust plotseling overal bonte vliegenvangers worden gezien.

De vogels van de Scandinavische en Noordduitse populatie trekken in die periode bij ons door en dan zijn in Nederland ook vaak die fraaie zwartwitgetekende mannetjes te zien. Aangezien de bonte vliegenvanger in Nederland vrijwel uitsluitend is aangewezen op de beschikbare nestkasten, is het niet gewenst om uit bospercelen ineens alle nestkasten te verwijderen.

De lentes zijn tegenwoordig een paar graden warmer, waardoor veel bomen eerder uitlopen. Dat zorgt er weer voor dat insecten die van jonge bladeren leven eerder rondvliegen en -kruipen. Vliegenvangers kunnen alleen jongen grootbrengen wanneer er veel insecten zijn. Ze moeten eerder gaan broeden om voordeel te hebben van de insectenpiek in het vroege voorjaar. Maar de vogels komen niet eerder terug uit hun overwinteringsgebied. De vliegenvangers broeden nu ongeveer 10 dagen eerder dan in 1980. Daardoor hebben de vrouwtjes in plaats van twee tot drie weken er maar een om bij te tanken voor het energievretende eieren leggen en jongen voeren.

Links:
- Vogelbescherming
- Natuurinformatie naturalis
- IVN Vecht & Plassengebied