Boerenzwaluwen zitten vol met gif

Boerenzwaluwen leven gedurende het broedseizoen in Nederland op en rond boerenbedrijven. Ze eten in die periode met name vliegen en andere insecten die in de stallen op het erf en boven de akkers voorkomen. Uit onderzoek blijkt dat ze via deze insecten veel pesticiden binnenkrijgen.

In 2015 zijn door Centrum voor Landbouw en Milieu (CLM) 27 monsters van boerenzwaluw geanalyseerd afkomstig van 16 locaties in 13 gemeenten gelegen in Friesland, Gelderland, Zuid-Holland en Limburg.

Het rapport : Pesticiden in de boerenzwaluw - Verkennende studie van pesticidenbelasting bij boerenzwaluw in Nederland. 2018,
door Adriaan Guldemond, Peter Leendertse en Joost Lommen, kunt u hier downloaden.

In totaal zijn 14 verschillende pesticiden aangetroffen in boerenzwaluwen. Dit waren vijf insecticiden, vier fungiciden (schimmelbestrijders) en drie herbiciden. De middelen DDT en DEET zijn gevonden in zowel niet-uitgekomen eieren, dode jongen én de dode adult. Opvallend is dat DDT in 25 van de in totaal 27 monsters is aangetroffen, gevolgd door 6 monters met DEET (22%). Er zijn verschillende manieren waarop de boerenzwaluwen pesticiden binnen kunnen krijgen. Dat kan gaan via het voedsel en via materialen waar boerenzwaluwen fysiek mee in contact komen, zoals bijvoorbeeld nestmateriaal. 

De onderzoekers deden eerder al een studie naar vleermuizen en pesticiden. Ook bij deze dieren werd een cocktail van 14 verschillende pesticiden gevonden, van insecten- en schimmel- tot onkruidmiddelen. Het grootste deel komt waarschijnlijk uit houten balken waar ze in de zomer aan hangen op hun kraamverblijfplaats. Een ander deel betreft gewasbeschermings- en anti-vliegenmiddelen, die ze waarschijnlijk via het voedsel binnen krijgen. Ook bij de vleermuizen werd veel DDT aangetroffen.

DDT (DichloorDifenylTrichloorethaan) is een zeer moeilijk afbreekbare insecticide. Het middel is overigens sinds 1973 in ons land verboden maar wordt elders op de wereld nog gebruikt. Hoe en waar de boerenzwaluwen en vleermuizen deze stof binnenkrijgen, dient nog exact onderzocht te worden. Het is nu gissen of de dieren het bijvoorbeeld in Afrika binnenkrijgen of dat het in Nederland nog steeds in het bodemleven en waterleven te vinden is. De boerenzwaluwen gaan niet direct dood aan de concentraties gifstoffen in hun lichaam. Maar dit onderzoek geeft wel aan dat chemische bestrijdingsmiddelen niet alleen terug te vinden zijn in de insecten, maar ook in de dieren die weer leven van deze insecten.