Bodem bepaalt samenstelling bos

Natuurlijke verjonging van bossen zal leiden tot verschillende bossen, afhankelijk van de voedingsrijkheid van de bodem. Dat voorspellen onderzoekers van Wageningen Universiteit op basis van een onderzoek naar de invloed van de kenmerken van verschillende boomsoorten op de samenstelling van een bos. Het effect treedt op door verschillen in schaduwtolerantie tussen de bomen. De onderzoekers publiceerden hun bevindingen in de Journal of Ecology.

De onderzoekers vergeleken van veertien boomsoorten op zowel rijke lossbodems als arme zandgronden in Limburg eigenschappen als schaduwtolerantie en groeiwijze van stam, kroon en bladeren. Of boomsoorten gelijktijdig naast elkaar kunnen leven wordt in grote mate bepaald door de verschillen in schaduwtolerantie tussen de bomen, ontdekten de wetenschappers. Dit effect komt voort uit verschillen in de groei van stam, kroon en bladeren.

Boomsoorten die zich thuis voelen in schaduw, zoals de gewone es en de beuk, hebben dikke bladeren. De bomen investeren in duurzaamheid en groeien daardoor ook langzamer. Schaduwtolerante boomsoorten hebben ook vaak sterkere stammen, merkten de onderzoekers op. Hierdoor zijn ze in staat hun grotere en zwaardere kronen dan soorten die veel licht nodig hebben en snel groeien, te dragen.
Bladeren van boomsoorten die veel licht nodig hebben, zoals de larix en berk, zijn juist dun omdat ze maar voor een korte tijd worden gemaakt; de boomsoorten groeien relatief snel, waardoor blaadjes laag aan de stam al snel worden overschaduwd. De boom investeert in de aanmaak van nieuwe bladeren hoger in de boom en laat de blaadjes lager bij de grond vallen.

Dit soort karakteristieken van boomsoorten zorgen ervoor dat ze niet allemaal naast elkaar kunnen voorkomen. Op zandgronden blijken vooral boomsoorten te staan die sneller groeien en meer licht nodig hebben dan de bomen op de rijke lossgronden. Door de arme en droge omstandigheden blijft de dichtheid van de vegetatie beperkt, waardoor er veel licht de onderlaag kan doordringen. De jonge bomen die vragen om veel licht profiteren hiervan. Daarom zijn het deze soorten die de overhand krijgen en houden op arme zandgronden. Op nutriëntrijke gronden zullen juist de soorten die goed tegen schaduw kunnen, gaan domineren, voorspellen de wetenschappers. Door de hogere dichtheid en dikkere bladeren blijft de onderlaag namelijk beschaduwd, waar jonge bomen van schaduwtolerantie soorten het beste mee om kunnen gaan.

Bron: Boomblad