Biodiversiteitsbescherming op tropische kalksteenheuvels: hoe groter hoe beter

Een team van biologen, waaronder Menno Schilthuizen van Naturalis, hebben een wetenschappelijke methode uitgevonden om te bepalen welke kalksteenheuvels het belangrijkst zijn voor natuurbescherming. Ze hebben gegevens gebruikt van 43 verschillende kalksteenheuvels uit Maleisië en ontdekt dat grotere en meer geïsoleerde heuvels belangrijker zijn, omdat ze relatief grote aantallen unieke soorten herbergen. Het gaat daarbij vooral om kalkminnende organismen zoals landslakken, maar ook bepaalde planten en zoogdieren.

“Grotere gebieden hebben meer verschillende habitats, waardoor ze meer unieke soorten kunnen herbergen,” zegt Naturalis-onderzoeker Menno Schilthuizen, co-auteur van de nieuwe publicatie, gepubliceerd in het laatste nummer van Biological Conservation. Het onderzoek werd geleid door Reuben Clements van WNF-Maleisië.

Tropische kalksteenheuvels worden vaak "Arken van Biodiversiteit" genoemd, omdat veel unieke soorten vogels, vleermuizen, insecten, slakken, vissen, zoogdieren en planten herbergen. De dieren die op karsten leven. Veel van deze dieren vervullen belangrijke "ecosysteemdiensten", zoals het bestuiven van landbouwgewassen en het onder controle houden van plagen in de gebieden rond de kalksteenheuvel.

Jammer genoeg worden veel van de heuvels afgegraven voor cement en marmer, en vindt eromheen bovendien vaak houtkap plaats, waardoor de biodiversiteit wordt aangetast.

Toch heeft de bescherming van kalksteenhabitats tot nu toe nogal ad hoc plaatsgevonden, zegt Schilthuizen. "Meestal alleen als een heuveltoevallig in een nationaal park ligt, of als er een tempel of een andere cultureel belangrijke reden is,” zegt Schilthuizen.

De onderzoekers ontdekten dat de unieke biodiversiteit van kalksteenheuvels vooral hoog was als ze waren geïsoleerd door bergketens of rivieren en als ze meer dan een vierkante kilometer groot waren.

In West-Maleisië ontstond onlangs beroering vanwege de geplande afgraving van de kalksteenheuvel Jebak Puyuh. Het nieuwe onderzoek laat zien dat die zorg terecht is, want het nieuwe onderzoek toonde aan dat er op de heuvel maar liefst zeven soorten voorkomen die alleen daar leven en nergens anders ter wereld. Afgraven zou dus ogenblikkelijk het uitsterven van deze soorten betekenen. Een veel kleinere kalksteenheuvel verderop had maar één unieke soort.

Dit soort bedreigingen van de unieke kalksteenhabitats lijken alleen maar te gaan toenemen. Eerder onderzoek van Schilthuizen en Clements toonde aan dat de jaarlijkse groei van kalksteenexploitatie voor cement in Zuidoost-Azië met bijna zes procent het hoogst ter wereld is.

De auteurs hopen dat met de nieuwe analysemethoden het gemakkelijker wordt om te bepalen welke kalksteenheuvels met rust gelaten moeten worden.

Bron: Naturalis