Bijzondere wereld van levend plankton

Plankton staat aan de basis van al het leven. Het leven is ontstaan in de oceanen en nog altijd is alles wat op aarde leeft afhankelijk van plankton. Het vormt de basis van de voedselkringloop in en rondom de zeeën en oceanen. En het produceert wel de helft van de zuurstof in de atmosfeer. Ook vertelt het onderzoekers van alles over het verleden, het heden en de toekomst.

Plankton is een verzamelnaam voor alle organismen die in het water ronddrijven. Het is te vinden in elk water, van plasje tot slootje, van zee tot oceaan. Er bestaan twee hoofdgroepen plankton: fytoplankton en zoöplankton. Fytoplankton zijn eigenlijk een soort plantjes. Veel algen vallen onder plankton, maar ook kiezelwieren. Een belangrijk kenmerk is dat dit type plankton zonlicht kan omzetten tot energie. Ze hebben bladgroenkorrels en doen net als planten op het land aan fotosynthese.

Het zoöplankton is dierlijk. Deze soorten doen niet aan fotosynthese, maar eten andere soorten op. Zo eten ze fytoplankton, zoöplankton, bacteriën of schimmels. Sommige diersoorten die in het water leven, beginnen als zoöplankton. Dat zijn larven van kwallen, zeesterren en zee-egels. Ook zijn er soorten plankton die tussen het plantaardige en dierlijke in zitten. Een bekend voorbeeld is zeevonk. Deze eencellige eet andere organismen en heeft geen bladgroenkorrels. Maar hij kan wel tijdelijk leven van de opgegeten algencellen met bladgroenkorrels.

Plankton is een belangrijke bron voor onderzoek. Het reageert namelijk snel op veranderingen in het water. Plankton zit niet vast en kan zich dus makkelijk verplaatsen naar andere zeeën. Zo zien we al bepaalde soorten verschuiven door het opwarmen van de zeeën. 

Het onderzoeken van plankton gaat al zeker 200 jaar hetzelfde. Grondlegger van de evolutietheorie Charles Darwin ving al plankton met een net in de 19e eeuw. Nog altijd worden dezelfde soort netten gebruikt, zo ook door evolutiebioloog Katja Peijnenburg. Maar er zijn ook nieuwe technieken zoals met een speciale onderwatercamera, die mariene bioloog Lodewijk van Walraven gebruikt. Deze legt precies vast welke soorten er in het water zitten en meet tegelijk de temperatuur, de diepte en het zoutgehalte. Zo kun je precies zien onder welke omstandigheden welke soort plankton leeft. 

Vroege Vogels TV over Plankton is zaterdag 2 april 2022 om 19.50 uur te zien op NPO 2!