Bijzonder verschijnsel: ijshaar

Haarijs is een verzameling heel dunne, zijdeachtig glanzende, lange ijsdraadjes die in zo’n grote hoeveelheid uit stukken hout en takken komen dat het op een afstand haast lijkt of het wol is. Wat opvalt is dat je haarijs vooral kunt vinden bij een hoge luchtvochtigheid als het net een paar graden vriest en er geen sneeuw ligt. Vaak groeit het haarijs tot vele centimeters lang uit.

Het fenomeen haarijs is al langere tijd bekend en verschillende geleerden hebben er hun mening over gegeven. Toch is er pas twee jaar geleden wat meer onderzoek naar gedaan. Eerder bestond al het vermoeden dat schimmels er voor verantwoordelijk zouden zijn. Het bleek namelijk dat het hout waar ijshaar op groeide altijd in min of meerdere mate aangetast was door verschillende winteractieve paddenstoelen en lagere schimmels. Men denkt dat haarijs zich vormt door de afbraakproducten van de actieve schimmel in het hout. Daarbij wordt koolzuurgas en water gevormd en een heel klein beetje warmte. Deze mix van gas en water verlaat het hout door de mergstralen die een doorsnede van gemiddeld zo’n 0,012 millimeter hebben. Dit komt vrijwel exact overeen met de doorsnede van het ijshaar. Later in de winter, als de schimmel minder actief wordt, houdt de vorming van het ijshaar ook op. IJshaar is tot nu toe alleen gevonden op hout van loofbomen. Het gaat In Europa bijna altijd om takken van de Beuk en Eik.

Herman Stevens, de maker van deze foto, doet in Twente onderzoek naar ijshaar. Maar hij zou graag uit heel Nederland waarnemingen willen hebben - en het liefst foto's. Daarom organiseert Vroege Vogels een fotowedstrijd ijshaarfoto. Heeft u toevallig zo'n foto, plaats hem dan op de site en vermeld erbij op welke locatie en op wat voor houtsoort u het ijshaar heeft gevonden.