Bijvangst van vogels in verticale visnetten

'Staand want' is een visnet dat verticaal in het water staat. Vissen komen met hun kieuwen vast te zitten, maar met enige regelmaat verdrinken ook vogels in deze netten. Mardik Leopold en collega's proberen te achterhalen hóe vaak. "Het is tijd voor structureel onderzoek!"

Vogelaars van de Vogelwerkgroep Zuid-Kennemerland zagen afgelopen herfst meer dan eens dode zeekoeten en andere vogels met de visnetten tussen de pieren van IJmuiden omhooggehaald worden door de vissers. De werkgroep stelt dat daarmee de Wet Natuurbescherming structureel wordt overtreden en vroeg de overheid om te gaan handhaven. Maar sindsdien zijn de verschillende overheden - gemeente, provincie, rijk - vooral aan het steggelen wie nou eigenlijk het bevoegd gezag is op het gebied van visserij tussen de pieren. Op bovenstaande foto is te zien hoe een dode roodkeelduiker tussen de pieren van IJmuiden aan boord wordt gehesen met het visnet.

Deze ijsduiker kwam vorig jaar vast te zitten in de bovenste lijn van staand want. Dit dier kon het wel navertellen, omdat de vissers die waren gebeld door alerte vogelliefhebbers het dier uit zijn benarde positie bevrijdden. 

Onderzoeker Mardik Leopold van Wageningen Marine Research is samen met Kees Camphuysen van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee, door Vogelbescherming gevraagd onderzoek te doen naar de bijvangst van zeevogels. "Er bestaat geen visserij zonder bijvangst", benadrukt Leopold. Zelfs met een hengel heb je bijvangst. De vraag is alleen: hoeveel bijvangst is er bij een bepaalde methode ten opzichte van visvangst."

Een belangrijk probleem is dat vogels die verdronken zijn in netten moeilijk te herkennen zijn wanneer ze later aanspoelen op het strand. Leopold: "We hebben nu toch enkele belangrijke kenmerken kunnen onderscheiden. Op basis van die kenmerken zagen we bijvoorbeeld dat maar liefst een derde van alle aalscholvers die het afgelopen jaar op het strand werden gevonden een verdrinkingsdood waren gestorven!" Leopold pleit nu voor meer en structureler onderzoek naar de mate van bijvangst bij verschillende visserijmethoden.

De vele zeekoeten en recent ook tientallen papegaaiduikers die op onze kust aanspoelen zijn zeker niet allemaal verdronken in visnetten. "De massale sterfte van zeekoeten is enigszins mysterieus", zegt Leopold. "De dieren zijn verhongerd. Maar waarom zij wel en andere zeevogels niet verhongeren, dat is onduidelijk. De dode papegaaiduikers waren vrijwel zeker op drift geraakt door stormen rond Groot Brittanië. Als een papegaaiduiker eenmaal in ons troebele deel van de Noordzee terechtkomt, krijgt 'ie het sowieso zwaar. Die vogels zijn afhankelijk van helder water, waar ze kleine visjes kunnen vangen."