Bibi Dumon Tak: De menselijke maat

Het was op een koele voorjaarsavond in mei dat ik terechtkwam in mijn eigen kleine boerenprotest. Geen Stroe, maar Amsterdam-Noord. Geen autosnelweg, maar een smal fietspad. Geen duizenden betogers, maar zeven mensen in getal. Vier burgers, drie boeren en het ging er heftig aan toe.

Wat eraan voorafging was dit: 

Stuk voor stuk waren die week bijna alle weilanden, midden in het broedseizoen, gemaaid. Ik kreeg beelden onder ogen waarop te zien was hoe grutto’s de trekker aanvielen die hun pullen bedreigde. Hoe er een dode jonge haas op het land was achtergebleven, in stukken gescheurd door de messen van de machine. Hoe scholeksters en kieviten opvlogen uit de velden voor de trekker uit. De veldleeuwerik heb ik daarna niet meer terug gehoord.

Die bewuste avond besloot ik een stukje te gaan fietsen door de polder om met eigen ogen te zien wat er was aangericht. Tijdens dat tochtje passeerde mij een boer op een trekker. Even verderop stak hij het fietspad over, reed een weiland in waar nog niet was gemaaid, bracht zijn machine in gereedheid, zette felle lampen aan en ontdeed het laatste kavel van zijn gras. Daarbij maaide hij van buiten naar binnen, terwijl dat eigenlijk andersom zou moeten om dieren een uitweg te bieden.

Ik pakte mijn telefoon om het te filmen, want je moet bewijs hebben wanneer je misstanden ziet. En dit zou wel eens een misstand kunnen zijn. Want in artikel 3.1 van de Wet Natuurbescherming staat dat je geen nesten mag vernielen. Of jonge hazen mag versnijden.

De boer in kwestie zag wat ik deed en belde om versterking. Die kwam. Ik appte eveneens om versterking. Die kwam ook. Zo stonden we ineens tegenover elkaar. De burgers tegenover de boeren. Een boerin dreigde ons op dat smalle fietspad omver te rijden met haar quad. Een boer plantte het voorwiel van zijn fiets tussen mijn benen en schreeuwde dat we moesten opsodemieteren. Dit land was van hem, van zijn vader, zijn grootvader. Dat een fietspad een openbare weg is deed er op dat moment niet meer toe. 

Ik begon over de hazen en eenden die ik regelmatig in dat veld had gezien en die zich daar vermoedelijk nog ophielden.

‘Pech voor de eend,’ schreeuwde de boerin vanaf haar quad. ‘We moeten toch eten.’

Wij burgers werden er stil van. We stonden daar niet eens vanwege de stikstof, we stonden daar vanwege de dieren die hun toevlucht hadden gezocht op het laatste stuk ongemaaide grond. Maar we zagen tegelijk de wanhoop in de ogen van de boeren en hoe ze zaten vastgedraaid in een doodlopend systeem.

Tijdens het Kamerdebat, afgelopen donderdag, daags na de boerenprotesten, vond de SGP de stikstofmaatregelen een klap in het gezicht van de agrarische sector. Kamerlid Bisschop vroeg zich af waar de menselijke maat gebleven was. 

En daar moet ik nu steeds aan denken. Aan die menselijke maat. Want die menselijke maat van de heer Bisschop is niet nu ineens zoek, maar de menselijke maat is al tijden zoek. De menselijke maat is namelijk datgene wat een mens kan bevatten. Wat een mens aan kan zonder de hulp van robots, gif, ingevaren voer uit landen ver weg, veetransporten over de landsgrenzen heen, torenhoge leningen en kopen op de pof. De menselijke maat betekent dat je je koeien en je varkens kent. Bij naam. De menselijke maat betekent dat voeden en gevoed worden in balans is. Om het anders te zeggen: de menselijke maat is datgene wat er in je handen past zonder dat het je door de vingers glipt.

Het was al pikkedonker toen die avond in mei op dat smalle fietspad de menselijke maat terugkwam. Het lukte ons. Vier burgers en drie boeren. We kalmeerden en we spraken onze zorgen uit. Die werden over en weer gehoord. Het maaien ging daarna door natuurlijk want de buit moest binnen zijn voor de regen. Zonder buit konden de schulden niet worden afbetaald. Maar dat moet dus veranderen. 

Hoe?

In ieder geval door terug te gaan naar de menselijke maat. Naar datgene wat we kunnen beheersen zonder het kapot te maken.