Als een soort varend aquarium wisselt ballastwater van schepen leven uit tussen de werelddelen. Sommige exoten maakten van Nederland hun nieuwe thuis, ten koste van inheemse soorten. Menno zoekt uit hoe de invloed van ballastwater geminimaliseerd kan worden.
Ballastwater heeft twee belangrijke functies: het zorgt voor stabiliteit en evenwicht van een schip en het zorgt ervoor dat de schroef onder water blijft. Als een schip in de haven zijn vracht aflaadt, is het gewicht op het schip niet meer goed verdeeld. Om dat gewicht opnieuw te verdelen, neemt een schip water op in zijn ballasttank.
Exoten
Naast overbevissing, schelpdiertransport en aangroei op de scheepswand zijn exoten een van de vier grootste bedreigingen voor de mariene biodiversiteit van oceanen. Elke negen weken wordt ergens in de wereld een nieuwe invasie waargenomen. Die exoten kunnen op ecologisch en economisch vlak grote schade aanrichten, maar ook de menselijke gezondheid kan eronder lijden. Zo kan cholera verspreid worden via een wormpje in ballastwater.
De Amerikaanse zwaardschede, dat langgerekte scheermesje op het strand, is zo’n exotische oldie. Sinds 1979 te vinden in Nederland en helemaal ingeburgerd. Het merendeel van de Nederlanders weet zelfs niet dat ze hier niet thuishoren. Veel vogels zijn afhankelijk van de grote aantallen van deze schelpdieren en daarom vormen ze een belangrijke schakel in het mariene ecosysteem.
De Chinese wolhandkrab is nog zo’n voorbeeld. Afkomstig uit Azië en nu doodgewoon aan de Nederlandse kust te vinden. Als alleseter vormt hij een bedreiging voor veel inheemse soorten. Algen, wormen, schelpdieren, kleine vissen en visseneitjes staan allemaal op zijn menu. En omdat hij hier geen natuurlijke vijanden heeft, kan hij zich in grote aantallen verspreiden. Hun grote scharen zorgen voor schade aan visnetten en fuiken en leiden zo tot economische schade. Door hun graafgedrag wordt ook de stabiliteit van dijken en oevers op de proef gesteld.
Japanse oesters kan je gewoon van de stranden plukken, een lekker hapje maar een waar probleem in de Oosterschelde. Japanse oesters concurreren met mosselen voor voedsel. Ook zouden ze de larven van kokkels eten. Hierdoor kan voedselschaarste voor de vogels die de oesters niet open krijgen ontstaan. Maar er zijn ook vogels en dieren die zich er wel zouden aanpassen aan de nieuwe voedselbron. Vliegende meeuwen werden met oesters in de bek gezien om ze dan hard op de dijk te laten vallen. Ook krabben zouden ze met hun scharen weten open te krijgen.
Reinigingssystemen
De
Internationale Maritieme Organisatie
(IMO) verplichtte 70.000 schepen wereldwijd om tegen 2016 een ballastwaterzuiveringssysteem aan boord te hebben, vooral schepen die meer dan 1500 kubieke liter ballastwater aan boord hebben. Zo’n reinigingstoestel kost tussen de 1 en 3 miljoen euro, iets waar de zeevaart niet echt blij mee is. En omdat de wetgeving omtrent het lozen van ballastwater waarschijnlijk pas vanaf 2022 een feit wordt, trekt momenteel niemand zich er wat van aan. Alleen in Californië en Australië is het lozen voor de reiniging verboden.
IMARES
doet onderzoek naar goede reinigingstechnieken. Filters en UV-straling zijn enkele van de technieken die getest worden. Monsters voor en na reiniging worden onder de microscoop gelegd om te analyseren hoeveel organismen vernietigd werden.100% reiniging van het water is namelijk niet mogelijk.