Alarm voor nachtvlinders

Slechts 35% van de Nederlandse nachtvlinders is momenteel niet bedreigd. Deze schokkende conclusie staat in de voorstudie voor een Rode Lijst, die is opgenomen in het boekje ‘Nachtvlinders belicht’, dat zaterdag 2 maart op de Landelijke Vlinderdag wordt gepresenteerd.

Ernstig bedreigd
Van de 841 soorten nachtvlinders die zijn meegenomen in de berekeningen zijn er 70 al uit ons land verdwenen, 63 soorten zijn ernstig bedreigd en 102 staan als bedreigd op de lijst. Ruim 230 soorten zijn kwetsbaar of gevoelig, terwijl er nog geen 300 soorten in de categorie ‘momenteel niet bedreigd’ vallen. Over 81 soorten kon geen uitspraak gedaan worden.

Verlies aan leefgebied
Ties Huigens, projectleider nachtvlinders bij De Vlinderstichting: “De belangrijkste oorzaken voor de achteruitgang moeten we zoeken in het verlies aan leefgebied door verstedelijking, aanleg van wegen en industrieterreinen en de sterke intensivering van de landbouw. Op de moderne boerenbedrijven is nauwelijks ruimte voor de kleinschalige variatie waar juist zoveel dieren, waaronder nachtvlinders, gek op zijn. Ook het gebruik van bestrijdingsmiddelen speelt ongetwijfeld een rol”.

De achteruitgang die duidelijk wordt bij nachtvlinders versterkt de vermoedens dat ook veel andere soorten insecten die een belangrijke rol vervullen in de voedselketen, zoals vliegen, kevers en bijen, sterk achteruitgaan. Uit Groot Brittannië komen vergelijkbare berichten en samen met de buitenlandse collega’s zal De Vlinderstichting de komende jaren onderzoek doen om de negatieve trend te keren. Titia Wolterbeek, directeur van De Vlinderstichting: "Bij de dagvlinders is dit beeld al veel langer bekend en helemaal onverwacht zijn deze resultaten niet, maar zorgwekkend wel! We moeten echt zorgen voor betere leefomstandigheden. We zijn zelf al, gesteund door de PostcodeLoterij, begonnen met het project Idylle om meer kleur terug te krijgen in het boerenland en ook verdere samenwerking met Agrarisch NatuurVerenigingen biedt kansen”.

Niet alleen achteruitgang
We zien ook bij nachtvlinders gelukkig niet alleen maar achteruitgang. De kolibrievlinder kan tegenwoordig overdag regelmatig in tuinen worden aangetroffen. Deze trekvlinder is de afgelopen tien jaar veel meer gezien dan daarvoor. Ook andere soorten met schitterende namen als taxusspikkelspanner, bosbesbruintje, schedeldrager, witstipgrasuil en zwartvlekwinteruil horen tot de soorten die meer gezien worden. De eikenprocessierups is een bekende nachtvlinder die steeds meer in Nederland voorkomt. Vanaf 1990 heeft deze soort, die op sommige plekken als plaag wordt gezien, vanuit het zuiden heel Nederland veroverd. De voorlopige Rode Lijst staat in het boekje 'Nachtvlinders belicht’, dat op zaterdag 2 maart zal worden gepresenteerd tijdens de Landelijke Vlinderdag van De Vlinderstichting in de Junushoff in Wageningen. Het eerste exemplaar wordt aangeboden aan Hans Dorrestijn, tekstschrijver, dichter, zanger en vogelaar, die ook een zwak blijkt te hebben voor vlinders.

Tekst en foto’s: Kars Veling, De Vlinderstichting