Eerste natuurfilmer van Nederland: Adolphe Burdet

Eigenlijk hoort hij thuis in het rijtje Jac P Thijsse en Eli Heimans. Adolphe Burdet. Want deze Zwitserse Nederlander heeft volgens schrijver Peter Bulsing ook zijn sporen nagelaten in de bescherming van onze natuur. Als hommage aan deze natuurvorser schreef hij het boek: Adolphe Burdet — Vogelaar en lichtbeeldpionier.

De Zwitserse Adolphe Burdet ( 1860-1940) kwam als jongen van rond de twintig in ons land. Gefascineerd door het landschap bleef hij hier zijn hele verdere leven wonen. Om geld te verdienen werkte hij als huisleraar Frans voor de kinderen van de Bloemendaalse familie Van der Vliet. Een puissant rijke familie die een enorm duingebied bezat. Adolphe werd verliefd op zijn pupil, Olga van der Vliet en trouwde met haar. Al snel kreeg het jonge stel een eigen riante villa op het landgoed Lindenheuvel.

En het was daar, op landgoed Lindenheuvel dat in 1903 Jac P Thijsse aan de deur klopte. Hij vroeg Burdet of hij af en toe het duingebied van de familie mocht bezoeken om daar onderzoek te doen naar de natuur. Het klikte meteen tussen de twee mannen, een vriendschap was geboren.Toen Thijsse brak met Richard Tepe, die zijn verhalen voorzag van natuurfoto’s, riep hij de hulp in van Burdet.  En zo besloot Adolphe Burdet rond 1908 om van de natuurfotografie zijn levenswerk te maken. Door zijn huwelijk met de puissant rijke Olga was werken niet nodig en had hij alle tijd en middelen om zijn grote liefde voor de natuurfotografie te verwezenlijken.

 De handgemaakte camera’s waren in de tijd van Burdet groot en zwaar. De beelden werden vastgelegd op lichtgevoelig ge-maakte glasplaten. Zware glasplaten en bovendien was voor elke opname een nieuwe plaat nodig. Fotografie was in die tijd een kostbare, ingewikkeld en tijdrovende “hobby”. Burdet werkte ook regelmatig met een stereocamera. Bij elke druk op de ontspanknop maakte dat dubbele lenstoestel twee vrijwel identieke opnames. Als je de twee zorgvuldig naast elkaar op een kaart plakte, kon je met behulp van een stereoscoop diepte in de foto zien, er ontstond een driedimensionaal effect.

Adolphe Burdet ontdekte tijdens het fotograferen dat het  niet de vrouwtjeskoekoek is die de eieren en/of de jongen van de gastouders uit het nest werpt, zoals in die tijd werd gedacht, , maar het net geboren koekoeksjong. De foto’s die hij daarvan maakte waren in 1914 te zien op een tentoonstelling in Bern. De Franse ornitholoog Xavier Raspail beschuldigde Burdet van bedrog, hij zou de foto hebben gemanipuleerd.  Om zijn gelijk te halen kocht Burdet een filmcamera om het gedrag van de jonge koekoek vast te leggen in bewegend beeld. Met deze film was hij Nederlands eerste natuurfilmer en een zeer belangrijke natuurbeschermer. Peter Bulsing: “ zijn werk is van grote natuurhistorische waarde geweest, hij heeft heel veel vastgelegd, dingen die ook verdwenen zijn. De natuur is alleen maar armer geworden sinds dien, het zijn zeker haast monumenten, de dingen die hij heeft nagelaten.”

De koekoek film van Adolphe Burdet ( Heimans en Thijsse Stichting)