70 jaar natuur op de radio

Al 70 jaar lang is de natuur een vertrouwd onderdeel op de zondagse radio. In 1955 startte de VARA het programma ‘Weer of geen weer’, de voorloper van ‘Vroege Vogels’. Dat was in een tijd dat er nog geen televisie was en er nog maar twee Hilversumse radiozenders te ontvangen waren. Mediahistoricus Huub Wijfjes en verslaggever Henny Radstaak blikken terug op de hoogtepunten van 'Vroege Vogels' en onze voorloper 'Weer of geen weer'. 

Op de zondagochtend klonken op de ene de kerkdiensten van KRO en NCRV, de VARA wilde de luisteraars op zondag op pad sturen, de natuur in, maar ook naar evenementen, musea en oudheidskamers. Eén van de belangrijkste stemmen in ‘Weer of geen weer’ was die van Bert Garthoff (1913 – 1997), die reportages maakte en het programma ook presenteerde.

Naast de stem van Garthoff was ook de Harense bioloog Fop. I. Brouwer te horen, met zijn wekelijkse radiocauserie naar aanleiding van een vraag van een luisteraar. Vast onderdeel was ook de weerrubriek van Gerrit – de Weerman - Eerenberg, want wie er zondag op uit wilde, was natuurlijk wel benieuwd of de paraplu mee moest.

Volgens mediahistoricus Huub Wijfjes was er voor de Tweede Wereldoorlog al een sterke band tussen de VARA en organisaties als de socialistische beweging AJC, de Arbeiders Jeugd Centrale, die met lichaamsbeweging en natuurbeleving de arbeidersjeugd wilde opvoeden en ontwikkelen.

Toch kwam de gedrevenheid van Garthoff mede voort uit zijn interesse voor de natuur. In zijn jeugd was hij al lid van de NJN, de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie. Tot aan zijn pensioen in 1978 heeft hij het programma elke zondagochtend gepresenteerd, 23 jaar lang. Daarna nam ‘Vroege Vogels’ met een nieuw redactieteam de zendtijd over en bleef het thema natuur trouw. In de jaren 80 en 90 kwamen daar onderwerpen als milieu, klimaat en duurzaamheid bij.

Henny Radstaak, de langst dienende verslaggever op dit moment: “Anno 2025, na 70 jaar, staan we als makers van ‘Vroege Vogels’ nog steeds op de schouders van die ene man, programmamaker Bert Garthoff, de grondlegger van de Nederlandse natuurradio.”