What Happened on September 11: kinderen krijgen tekst en uitleg

Foto credits: HBO

Voor New Yorkers die na elf september 2001 zijn geboren is er niet een ‘waar was jij voor en na de aanslagen’. Voor hen vormen de aanslagen geen kantelpunt of kentering in hun leven. Maar vanaf wanneer werden zij zich bewust van wat er op die datum gebeurde? En hoe kan je de nieuwe generatie jonge New Yorkers aan deze traumatische gebeurtenis uit de wereldgeschiedenis introduceren? Vroeg of laat zullen ze, gezien de fysieke en mentale sporen die de gitzwarte dag heeft achtergelaten, er toch kennis van nemen. In de korte documentaire What Happened on September 11 probeert documentairemaker Amy Schatz te illustreren welke rol volwassenen hierin kunnen spelen.

Het is namelijk nogal wat. Het uitleggen en van context voorzien van een anomalie: een onwerkelijk fenomeen. Schatz wisselt in haar film telkens tussen het volwassen- en het kinderperspectief. Getuigen leggen aan de kinderen uit dat de afschuwelijkheid van toen nauwelijks te vatten is, maar proberen het toch. En de kinderen, die een dagtrip maken naar het herdenkingscentrum in Manhattan, zetten op hun beurt uiteen hoe ze 9-11 percipiëren. Het resultaat zou je bijna louterend kunnen noemen. Omdat de aanslagen sinds 2001 deel uitmaken van wat – hoe lelijk ook – bij de Amerikaanse geschiedenis is gaan horen, en in het collectief geheugen staan gegrift.

De jeugd moet zich daarom ook toegang verschaffen tot dat collectief. Zodoende is What Happened on September 11 doorspekt met een nobel streven. En Schatz weet boven alles hoe ze precaire onderwerpen moet behandelen: zo maakte ze onlangs nog een film over de aanslagen op 11 september, In the Shadows of the Tower: Stuyvesant High School, over een achttal dertigers (de scholieren van toen) die voor de camera vertellen wat er toentertijd door hun heen ging. Schatz maakte daarnaast dit jaar nog een korte documentaire over de Parkland-aanslagen, en is dus zo langzamerhand de chroniqueur van (de verwerking van) Amerikaanse gruwelijkheden aan het worden.

Als je puur qua vorm en inhoud naar Schatz’ werk kijkt, dan heeft het niet zoveel om het lijf; dan zou je het zelfs een tikkeltje sentimenteel kunnen noemen. Maar dat is niet de intentie van haar werk; de intentie is in What Happened on September 11 boven alles het verenigen van alle New Yorkers, ongeacht afkomst en geloofsovertuiging. En die boodschap brengt ze aardig voor het voetlicht.