Westworld S1: het nieuwe ambitieuze HBO-project

 

De meeste mensen kennen Michael Crichton (1942) als het creatieve brein achter de Spielberg-klassieker Jurassic Park , als bedenker van ER of als de schrijver van talloze populaire tech-thrillers. Maar voor die successen was de Amerikaan al een uiterst verdienstelijk regisseur. Zijn speelfilmdebuut maakte hij in 1973 met Westworld , een film die in dertig dagen werd opgenomen en die gebaseerd was op zijn eigen scenario. De academisch geschoolde Chrichton was altijd op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van wetenschap en technologie en gebruikte dat om met zijn fictie met één been in een potentiële toekomst te staan. Voor Westworld , de film, bedacht hij futuristische pretparken waar vergane era’s als het Romeinse rijk of het Wilde Westen met behulp van androïden weer tot leven kwamen. Een plek waar fantasieën van bezoekers werkelijkheid konden worden. Tot de robots in opstand kwamen. De botsing van melancholie en moderniteit was een groot succes en twee jaar later kwam er een degelijk vervolg met Futureworld. Het concept sloeg vervolgens over de kop toen in 1980 een poging werd gedaan er de televisieserie Beyond Westworld van te maken. In die serie probeerde een wetenschapper met de robots uit het vernietigde pretpark de wereld te veroveren. Van de vijf afleveringen die werden gemaakt, zijn er slechts drie uitgezonden. Toen werd de serie van de buis gehaald.

Dat risico lijkt de nieuwste reïncarnatie van Crichtons creatie niet te lopen. Westworld , de serie, staat namelijk onder leiding van het echtpaar Jonathan Nolan ( Person of Interest , Interstellar ) en Lisa Joy ( Pushing Daisies ), en heeft bovendien J.J. Abrahams ( Star Wars: the Force Awakens , Lost ) als producent. HBO heeft al zoveel vertrouwen in het project dat ze vorig jaar de productie van het eerste seizoen nog tijdelijk stillegden om de grote lijnen uit te kunnen zetten voor de komende vijf seizoenen. De zender hoopt met het ambitieuze project een nieuwe genre-overstijgende hit als Game of Thrones in handen te hebben, en afgaand op de eerste vier afleveringen (die we alvast konden zien) lijkt dat een reële mogelijkheid.

Alles aan Westworld is groots en spectaculair, van de sterrencasting (onder wie Anthony Hopkins, Evan Rachel Wood, Jeffrey Wright, Ed Harris en Thandie Newton) tot de verbluffende decors en special effects. Indrukwekkend is vooral ook de vertelvorm. Binnen het pretpark lopen verschillende voorgeschreven verhaallijnen door elkaar. Elke androïde is door de technische afdeling geprogrammeerd een rol te spelen in een specifiek ‘ narrative ’, waar bezoekers vervolgens onderdeel van kunnen worden. De ene bezoeker gaat mee op jacht naar een bandiet, de ander blijft liever hangen in de salon of het hoerenhuis. Doordat de robots zijn geprogrammeerd om te reageren en handelen als mensen, kunnen ze zich ook spontaan in andere verhaallijnen begeven. Zo ontstaat een complexe kluwe van kleine en grote verhalen die met elkaar verweven zijn. Daarnaast is er de wereld áchter de schermen, waar persoonlijke drama’s en politieke machtsspelletjes op het programma staan. En dan stiefelt ook de megalomane baas dr. Robert Ford (Anthony Hopkins) nog overal tussendoor om naar eigen gerief de software van de robots aan te passen en verhaallijnen overhoop te gooien. Daardoor zijn er net als bij Game of Thrones erg veel personages om te volgen. Gelukkig lukt het de makers om ze allemaal genoeg tijd en aandacht te geven om interesse voor ze op te wekken. Soms gebeurt dat al door een simpele scène van enkele seconden. Een vluchtige kus van een medewerker van het park aan een robot zet direct de contouren van haar karakter neer en opent tegelijk de deur naar een intrigerend subplot over de onmogelijke liefde tussen mens en machine.

Wat deze nieuwe versie van Westworld écht interessant maakt, is het feit dat een groot deel van de verhalen wordt verteld vanuit het perspectief van de androïdes en we daarbij toegang krijgen tot hun ervaringen en belevingswereld. Ze doen in niets onder voor de menselijke personages in de serie. Waar bij Crichtons filmversie de robots onder leiding van de iconische Gunslinger (Yul Brynner) vanuit het niets aan het moorden sloegen en ze als pure slechteriken werden opgevoerd, daar krijgen ze nu een flinke dosis sympathie mee. Dolores (Evan Rachel Wood) is een van de androïden en doet al decennia wat haar programma’s haar opdragen te doen. Vaak is ze het slachtoffer van gruwelijke daden door bezoekers en ze komt regelmatig om het leven. Vervolgens begint ze opgewekt de volgende cyclus om alles opnieuw te ondergaan. Als goden bepalen de technici en andere mensen met hun software precies wat de robots doen, denken en voelen. ‘ You and everyone you know were built to gratify the desires of the people who pay to visit your world, ’ vertelt hoofdprogrammeur Bernard Lowe (Jeffrey Wright) aan Dolores. Een grotere hel lijkt ondenkbaar, ware het niet dat haar geheugen steeds netjes wordt gewist. En dat ze niet menselijk is en alles wat haar overkomt niet echt is. Of? Als Dolores en andere androïden zich flarden uit voorgaande cycli beginnen te herinneren is het voor hun in ieder geval echt genoeg om buiten de voorgeprogrammeerde realiteit te geraken. Zijn het de gevolgen van een software update door de grote baas, is het een bug of zijn het de eerste tekenen van een zelfbewustzijn zoals dat ook bij de mens is ontwikkeld? Wat het ook is, Dolores en haar mede-robots realiseren zich langzaam dat er vreemde zaken aan de hand zijn. De angst en vertwijfeling die dat met zich meebrengt zijn hartverscheurend om te zien.

Wat de androïden aan de ene kant aan menselijkheid winnen, raakt aan de andere kant bij de bezoekers verloren. Een eerste bezoek wordt nog besteed aan de voorgeschreven verhaaltjes, maar hoe vaker mensen terugkeren, hoe verder ze afglijden in het uitleven van perverse en gewelddadige fantasieën. Het personage van Ed Harris (waarschijnlijk niet toevallig gelijkend op Brynners Gunslinger) komt al dertig jaar en is niet meer tevreden met de bestaande scenario’s. Hij is er van overtuigd dat er zich een verborgen wereld in het pretpark bevindt. Hij doet er alles aan om die te vinden en voorziet de show daarbij van een gitzwart randje. Het spel met moraal levert een boel aanzetten tot filosofische vraagstukken rond menselijkheid die door de show nog kunnen worden onderzocht, en waarin ongetwijfeld een boel grijstinten zullen worden aangebracht.