The Whistlers: mega-ingewikkelde ode aan film noir

Foto credits: Cherry Pickers

The Whistlers is een rare absurdistische thriller annex komedie, zeer geschikt voor genre-fans en een beetje in de richting van Tarantino en de Coen-broers, maar dan toch heel anders. De Roemeense politieman Cristi raakt in de film verstrikt in een krankzinnige machtsstrijd tussen Magda, zijn keiharde vrouwelijke baas in Boekarest, en Gilda, de spijkerharde vriendin van een maffioos op wie hij verliefd raakt. Ingrediënten: humor zo onderkoeld dat we het maar nét boven de nul graden kelvin houden, talloze verwijzingen naar klassieke Amerikaanse gangster- en cowboyfilms, onderlinge intriges, verschuivende machtsverhoudingen en allianties, een femme fatale die al het voorgaande (bijna) overbodig maakt, plot-twists zover het oog reikt en een bizarre afwisseling tussen fletse Roemeense en zon-overgoten Canarische locaties. Dit alles in een gekmakende totaal on-chronologische volgorde: een mix tussen heden en flashbacks die de constante vraag ‘waar en wanneer ben ik nu weer?’ oproept. Let wel: deze superernstige komedie is echt goed, maar je moet er wel moeite voor doen.

Het verhaal, voor zover het zinvol is dit verder uit te leggen: Cristi is een gedesillusioneerde corrupte politieman die onder een hoedje speelt met de maffia en wordt benaderd door Gilda om af te reizen naar het Spaanse eiland Gomorra en daar de werkelijk bestaande taal Silbo Gomera te leren: een met de mond gefloten versie van Castiliaans Spaans die door slechts 22.000 lokale mensen wordt gebruikt om te communiceren zonder dat buitenstaanders er iets van verstaan. Dit ingrediënt van The Whistlers, ongeveer het ongeloofwaardigste in de hele film, is tevens het enige dat absoluut waar is. De geheimtaal komt van pas om een eenvoudige reden: in de bespottelijk ingewikkelde situatie die in Boekarest is ontstaan - de vriend van Gilda wordt vervolgd voor de handel in matrassen die zijn gevuld met zwart geld en daar is zowel onder justitie als zijn maffia-vrienden veel belangstelling voor - is kunnen communiceren zonder dat anderen er iets van begrijpen van levensbelang. Iedereen in deze film wordt door alle andere partijen afgeluisterd en met camera’s gevolgd, een verwijzing naar zowel het communistische verleden van Roemenië als naar de moderne manieren waarop privacy onder druk staat. Zodanig gevolgd dat Gilda zich in het begin van de film genoodzaakt ziet zich voor te doen als high class prostituee en naar bed te gaan met Cristi, gefilmd door de verborgen camera’s van zijn collega’s, om haar geloofwaardigheid niet te verliezen.

Cristi wordt onbedaarlijk verliefd op Gilda, die zelf slechts een milde sympathie voor hem voelt. Cristi’s liefde is de rode draad in het uit plotwendingen opgetrokken labyrint dat we na de seks betreden, en dat bij de oplettende kijker zowel bewondering als ergernis op kan wekken, vaak beide tegelijk. Cristi’s liefde en zijn beheersing van de fluittaal zorgen er wel voor dat er aan het eind van The Whistlers een bevredigende uitgang uit het doolhof opdoemt, hoewel zelfs dat in zekere zin onzeker blijft. Filmmaker Corneliu Porumboiu (12:08 East of Bucharest, Police Adjective) was voorheen bekend van veel serieuzere drama’s, maar levert met deze knappe doch breinbrekende film een koolzwarte gangster-komedie af, met ontzettend goede acteurs die hun rollen met zulke bloedserieuze uitgestreken smoelwerken spelen dat je alleen daarom al zit te juichen tijdens het kijken, al word je tureluurs van het verhaal. Dat het er uiteindelijk niet echt om gaat het te begrijpen, maar vooral om de archetypes en fijne scènes die je krijgt voorgeschoteld, is soms de kracht maar ook soms de zwakte van dit goeddeels geslaagde experiment in moderne noir. Bekijk vooraf vooral de trailer en deze en andere clips op YouTube.

The Whistlers, vanaf 5 december 2021 op NPO Plus en op 11 december te zien op NPO 2