The Northman: Vikingen rammen elkaar (en ons) episch aan splinters

Groepen keihard brullende en schreeuwende mannen in beren- en wolvenvellen, in intimiderende scènes die tientallen seconden duren en alleen maar uit dat mannelijke gekrijs bestaan. Gespierde reuzen die na zulke schreeuw-sessies met hun bijlen, pijlen en speren een heel dorp uitmoorden, hun goden aanroepend en van top tot teen besmeurd met het bloed van hun talloze slachtoffers. Het gáát maar door en is heel strak in beeld gebracht, vaak zo point-of-view dat je het gevoel krijgt zèlf een vroegmiddeleeuws dorp uit te moorden. Wat een beesten. Maar wel: indrukwekkende beesten. En dan hebben we het pratende afgehakte hoofd van Willem Dafoe en zangeres Björk als de heks met de engste hoed aller tijden nog niet eens gehad.

We kénden Vikingen al wel, bijvoorbeeld uit de uitstekende nieuwe serie Vikings: Valhalla , maar allemachtig, zó extreem als deze heren, dat is toch wel nieuw. Authentiek namelijk: hun taalgebruik is archaïsch (meestal archaïsch Engels gelukkig, want anders wordt het onverstaanbaar authentiek, maar er zitten ook vrij veel ondertitelde oud-Scandinavische dialogen in), de Vikingen zijn historisch correcter dan de Vikingen die we al kenden (die uiteindelijk toch vooral op gekostumeerde hedendaagse acteurs lijken) en het verhaal is echt gebeurd. Nou ja, het is door Eggers en de IJslandse schrijver en dichter Sjón gebaseerd op de oeroude Scandinavische mythe van koningszoon Amleth, een stokoud mondeling overgeleverd verhaal dat ook de inspiratie was voor Shakespeare’s Hamlet en nog weer later voor The Lion King , nota bene. Maar nu, weliswaar bewerkt maar toch voor een groot deel in de oerversie, is de sage van Amleth dus de basis van The Northman , zonder twijfel de meest bijzondere blockbuster die dit jaar de bioscoop haalt.

The Northman is de eerste grote studiofilm van indie-regisseur Robert Eggers. Het is pas zijn derde film, na de indrukwekkende folk-horrorfilm The VVitch (zie Amazon Prime Video) en de uitmuntende waanzin van de gek geworden vuurtorenwachters uit The Lighthouse. Heel goede films met een heel duidelijke eigen signatuur: Eggers, die zijn scripts zelf schrijft, maakt gebruik van zeer indringende en strak gecomponeerde beelden en extreem ouderwets taalgebruik, en vertelt rare verhalen waarin veel onheil, noodlot en metafysische elementen worden gecombineerd met een welkome dosis inktzwarte humor en de beste visuals die er te krijgen zijn, met dank aan zijn vaste cameraman Jarin Blaschke.

Een Eggers-film, al waren het er tot nu toe slechts twee, is kortom uiterst origineel en herkenbaar. Toen Eggers en hoofdrolspeler Alexander Skarsgård ( Big Little Lies , Succession), die zelf Zweeds is en geïnteresseerd is in zijn Viking-voorvaderen, met het plan voor The Northman bij productiemaatschappijen New Regency, Universal en Focus Features aan kwamen zetten, verlieten ze de vergadering met een mega-budget van naar verluidt 70 miljoen dollar. En dat budget heeft er, met minimale bemoeienis van de geldschieters, toe geleid dat Eggers gewoon zijn gang kon gaan en zijn verhaal net zo excentriek en eigenzinnig kon vertellen als hij in The VVitch en The Lighthouse deed.

Dat verhaal is gelukkig vrij simpel en goed te volgen, wat goed is te midden van alle mythische tiende-eeuwse ingrediënten. Prins Amleth (Oscar Novak) ziet hoe zijn vader koning Aurvandil (Ethan Hawke) wordt afgeslacht door diens eigen broer Fjölnir (Claes Bang), die vervolgens Amleths moeder Gudrún opeist (Nicole Kidman in een totaal ijzingwekkende en ongebruikelijke rol). De kleine Amleth vlucht in een bootje de zee op en herhaalt al roeiend het mantra waarnaar hij vanaf nu wil leven: zijn vader wreken, zijn moeder redden, zijn oom Fjölnir vermoorden.

Als Amleth twintig jaar later groot en sterk is (en gespeeld wordt door Alexander Skarsgård) en zich alleen nog bezighoudt met het brandschatten van onschuldige dorpjes, herinnert een helderziende heks (Björk op haar engst) hem eraan dat hij zijn zelfgekozen opdracht verwaarloost. En dus vermomt hij zich als slaaf en gaat hij te midden van de dorpelingen die hij net zelf tot slaaf gemaakt heeft op transport naar de verblijfplaats van oom Fjölnir, onder wiens wrede leiding hij te werk wordt gesteld. Fjölnir en zelfs moeder Gudrún herkennen de doodgewaande Amleth niet en zien in hem slechts een minderwaardige slaaf. Inmiddels leerde Amleth de schone Olga van het Berkenwoud kennen, een meisje waarop hij begrijpelijkerwijs verliefd wordt want ze wordt uitstekend en onweerstaanbaar gespeeld door Anya Taylor-Joy, de actrice die ontdekt werd door Eggers’ The VVitch en iedereen inmiddels kent van de hoofdrol in The Queen’s Gambit. Samen proberen die twee een plan te smeden om Amleths wraak uit te voeren: zijn vader wreken, zijn moeder redden, zijn oom Fjölnir vermoorden. En er dan samen vandoor. Hoewel dat heel snel - en heel, heel bloedig - de goede kant op lijkt te gaan, komt Amleth achter een vreselijke waarheid die zijn hele identiteit overhoop haalt en The Northman een dramatische en totaal onverwachte wending geeft…

Het is buitengewoon om te zien hoe Eggers erin geslaagd is - en het aandurfde - om met zo’n gigantisch budget toch heel dicht bij zijn kern te blijven. Je wordt getrakteerd op een heel bijzondere bioscoop-ervaring, waarvan je hoopt dat hij veel mensen zal aanspreken, want een traditionele blockbuster is dit natuurlijk niet. Maar je hebt zoiets gegarandeerd nog niet eerder gezien (en bekijk daarna wellicht deze making-of documentaire ).