The Inventor: Out for Blood in Silicon Valley: gebakken lucht verkoopt goed

Foto credits: HBO

Entrepreneur Elizabeth Holmes bedenkt op 19-jarige leeftijd een ingenieus concept: een handzaam apparaat dat via een druppeltje bloed talloze ziektes kan signaleren. Ze stopt met haar studie aan de prestigieuze Stanford-universiteit om zich volledig toe te leggen op het apparaat dat ze later zal omdopen tot ‘de Edison’, vernoemd naar één van de grootste Amerikaanse uitvinders. Holmes is daarentegen meer een adept van Steve Jobs: ze draagt elke dag hetzelfde zwarte outfit. Hier beginnen zich de eerste symptomen van megalomanie af te tekenen: denkt de ondernemer dat ze net zo invloedrijk zal worden als de bedenker van Apple?

Oscarwinnaar Alex Gibney ( Enron: The Smartest Guys in the Room ) portretteert in The Inventor: Out for Blood in Silicon Valley een gewiekste pseudo-idealist die enerzijds met haar product ‘informatie over gezondheidszorg toegankelijker wil maken’ en anderzijds daar stinkend rijk van wil worden. Het is de immer bekende en curieuze dichotomie van Silicon Valley, waar ook haar bedrijf is gevestigd: tegelijk wereldverbeteraar én kapitalist willen zijn. Op de plek waar Mark Zuckerberg (Facebook) en Elon Musk (Tesla) floreren, en waar start-ups als paddenstoelen uit de grond schieten, worden dromen verkocht; dromen die slechts in sommige gevallen werkelijkheid worden.

Maar Holmes’ droom is bedrog, zo blijkt al snel. Hoewel ze in het begin van de film nog stelt dat ze ‘weinig geheimen’ heeft, schetst Gibney de machinaties van een pathologische leugenaar. Dankzij haar overredingskracht weet Holmes in de beginfase van haar bedrijf Theranos miljoenen dollars aan te trekken, evenals 800 man personeel. Investeerders in Silicon Valley injecteren dikwijls al een godsvermogen in bedrijven die nog in de kinderschoenen staan, want dan krijg je een groot aandeel en zal je winst bij eventueel succes onnoemelijk zijn. Maar die hebberigheid maakt ook blind. Het adagium in de techgemeenschap is niet voor niets ‘fake it until you make it’. Oftewel: dat apparaat dat Holmes verkoopt werkt voor geen meter.

Holmes en haar discipelen weten overal wel een mouw aan te passen, totdat een journalist van The Washington Post zich aandient. Waarom is ze zo schimmig als ze gevraagd wordt naar de werking van de Edison? Ook Gibney stelt en beantwoordt een reeks vragen: is Holmes wel een workaholic? En wat doet documentairemaker Errol Morris in hemelsnaam bij Theranos? Het heeft allemaal met gebakken lucht te maken. In Silicon Valley wordt een idee niet altijd een substantieel, fysiek iets. In de tussentijd kan je wel je hand ophouden, als je een mooi verhaal te vertellen hebt. The Inventor: Out for Blood in Silicon Valley gaat dan ook meer over de voedingsbodem voor fraude die Silicon Valley is, dan over Holmes.

Gibney laat in zijn conventionele film zien hoe je in dit tijdperk van 'fake news' overal kritisch naar moet kijken en hij heeft wederom een belangwekkend onderwerp gevonden. Holmes heeft - en ze zal hoogstwaarschijnlijk niet de enige charlatan zijn - met een bezwerende, intrigerende verkooptruc jarenlang haar zwendelpraktijken kunnen voortzetten: we zien haar als jonge miljardair fraterniseren met een keur aan eminente staatslieden en ondernemers. Als ze eenmaal wordt ontmaskerd blijft ze liegen; zoals Donald Trump ook niet schroomt om voortdurend onwaarheden te ventileren. Het is bijna alsof je Holmes maar op haar grote blauwe ogen moet vertrouwen, puur en alleen omdat de winst ondenkbaar groot kan zijn.

De werking van Silicon Valley is verdorven, dat zie je bij Facebook: de sociale mediagigant houdt zich bezig met allerlei schimmigheden. Wetenschappers bij Theranos die Holmes’ ambities indammen worden door Holmes en consorten gemarginaliseerd; niemand heeft zin in de bittere realiteit. De farce wordt juist nadrukkelijk omhelst. En is het niet zo dat als iedereen erin gelooft, dat het dan waar is?