Terug naar Oranje

Dinsdagmiddag, Oranje. Het is stil in het Drentse dorp aan het Oranjekanaal, tussen Hijken en Smilde. Mistig ook, niemand op straat. In zijn tuin staat Marco Gerritsen, voormalig hoofdonderwijzer van de lagere school. ‘Ik heb er al jaren geen omkijken naar,’ zegt hij, terwijl hij naar zijn vijver wijst. ‘Er leeft van alles. Kikkers, vissen – en ze redden zich wel. Elke zomer zijn het er weer evenveel. Gewoon, omdat dit het ecosysteem is. Helemaal in balans: dat regelt de natuur, hè?’

Maar stel nu eens dat er iemand een emmer vol vreemde vissen en kikkers in de vijver zou gooien. Uit andere vijvers, met andere mores. Tien keer zoveel als er al waren. Wat zou er dan overblijven van die balans?  

Zoiets stond er te gebeuren in Oranje, waar men in voormalig vakantiepark Speelstad Oranje een geschikte locatie zag voor het onderbrengen van asielzoekers. Honderden kon het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) er kwijt, dachten ze, en misschien nog wel meer. Er kwam gesteggel over de aantallen. Oranje ging akkoord met een paar honderd Syrische gezinnen maar staatssecretaris Klaas Dijkhoff vond dat het er veel meer moesten zijn. 1400, dacht-ie aan. Prima, vond waarnemend burgemeester Ton Baas van de gemeente Midden-Drenthe, maar dan kom je dat hier zelf maar vertellen.

Dat deed hij, op de avond van 6 oktober 2015 in dorpshuis De Windjammer, nadat de dorpelingen eerder op de dag een uitnodiging voor die gelegenheid in hun brievenbus hadden gekregen. Vlam in de pan natuurlijk, dorp in rep en roer en de landelijke pers eropaf. Opeens was Oranje het middelpunt van de wereld, zo leek het, en symbool voor van alles wat zich in Nederland afspeelde, met angstige burgers en mas-sale immigratiepolitiek in een oer-Hollands decor van weilanden zo plat als een dubbeltje.

Gerritsen: ‘Iedereen in Oranje was het erover eens: 1400 mensen op een dorp van 150 inwoners – hebben jullie een gaatje in je hoofd daar in Den Haag? We werden er compleet door overvallen. Die avond in het dorpshuis werd het ons uitgelegd en toen begon het gekrakeel. De bussen met asielzoekers bleken al onderweg. Mooi niet, dacht men hier, en mensen gingen de toegangswegen blokkeren. De sfeer werd venijnig. Er doken duistere figuren op in het dorp, die vroegen: hebben jul-lie hulp nodig? Knokploegen die expliciet iets tegen vreemdelingen hadden. We redden ons wel, zeiden we. Gelukkig maar, want het had écht uit de hand kunnen lopen.’

Dat deed het niet, maar alle ogen waren wél even gericht op Oranje. Een regionaal probleem werd landelijk nieuws. Gerritsen: ‘De volgende dag liepen er meer journalisten en fotografen in het dorp dan dat er inwoners zijn in Oranje.’  

Dat zijn ze ook nog niet vergeten in café Oranjestein, waar men – anoniem – terugblikt op de media-invasie. Van die hijgerigheid waren ze hier meteen al niet gediend. Sterke verhalen dan, over die presentator van Een-Vandaag. Kom, hoe heet die ook alweer? Lange vent. Hoe dan ook. Hij spreekt een dorpeling aan en wil een hand geven. Dan had-ie even niet gerekend op hoe ze dat hier doen: de handdruk was zo ferm dat-ie in elkaar kromp. Om maar even duidelijk te maken: welkom in Oranje, maar wij redden ons wel.

Charles de Haas is raadslid van de gemeente Midden-Drenthe en was erbij op de bewuste avond. ‘Ik denk dat iedereen wel begreep waarom er zoveel aandacht voor was. Je zou kunnen zeggen dat Oranje even een uitvergroting was van de hele Nederlandse maatschappij. Maar al die aandacht stookte het vuurtje wel op. En dat fragment van “Dikke BMW, dikke BMW”, tja, dat zal er altijd aan blijven kleven. Ik stond daarnaast en in wezen was er  weinig aan de hand. Maar zo werkt beeldvorming niet.’

Dat fragment waar De Haas het over heeft was meteen een internethit, waarbij een vrouw uit Oranje de auto van Dijkhoff blokkeerde, en riep: ‘Dikke BMW, dikke BMW jongens.’ Ze werd ruw weggetrokken door een agent, viel en haar arm schoot uit de kom.

Lees verder in VARAgids 6 vanaf bladzijde 18.