Robin Williams: Come Inside My Mind: geniale komiek eindigt in Griekse tragedie

Zeg Robin Williams en je denkt waarschijnlijk aan een onvermoeibare grappenmaker, een komiek met een tomeloze energie en een schijnbaar oneindige hoeveelheid aan ideeën, wiens buitengewone brein in een net iets hogere versnelling werkte dan die van ons simpele stervelingen. In dat opzicht is het ook niet zo verwonderlijk dat hij eind jaren zeventig doorbrak als de vreemde maar uiteindelijk ook uiterst knuffelbare Mork, het buitenaardse wezen van Ork in de tv-serie Mork & Mindy (1978-1982).

Maar zijn voortijdige dood in 2014 liet zien dat er ook donkere kanten zaten aan deze hyperactieve teddybeer. De documentaire Robin Williams: Come Inside My Mind van Marina Zenovich biedt een interessant en vaak ook treurig kijkje in zijn leven.

We ontmoeten het jongetje dat zich ontpopte tot entertainer om zo de aandacht te trekken van zijn afstandelijke vader, de Julliard-student die in groepsfoto’s in de achtergrond leek te verdwijnen, en de persoon die in zijn eentje op het toneel in de stand-up comedy clubs tot leven kwam. De jongeman die op tv moeiteloos doorbrak als Mork, eerst als gastrol in Happy Days, daarna als de grote trekpleister in successhow Mork & Mindy, maar wiens eerste stapjes in de filmindustrie (in Robert Altmans geflopte musical Popeye) maar moeizaam verliepen.

Zenovich – die eerder al de levens van komiek Richard Pryor en filmmaker Roman Polanski scherp onder de loep nam – heeft ook oog voor de schaduwzijde: zijn drugs- en alcoholverslaving, het rokkenjagen (als getrouwde man), het op de klippen lopen van zijn eerste huwelijk (met Valerie Velardi) en alle roddel en achterklap rond zijn relatie met de voormalige kinderjuf Marsha Garces, die - zo benadrukt Velardi - pas begon nadat hun huwelijk al echt over was. Ook de tragische dood van zijn goede vriend John Belushi – die stierf aan een accidentele drugoverdosis – passeert de revue.

Toch voelt het alsof de scherpste randjes zijn afgedekt, zoals de kapjes die je voor kleine kinderen om de hoeken van de tafel doet. Ze zijn er en je ziet ze, maar heel erg dichtbij durven of kunnen de makers niet (te) komen. Wellicht heeft het ook iets met de selectie van de geïnterviewden te maken. Alle belangrijke mensen zijn er, maar dan wel telkens maar één uit een specifieke categorie: één – voormalige - echtgenote (hij trouwde na Marsha nog een derde keer), één kind (zijn oudste zoon Zak Williams, die vertelt dat hij het moeilijk vond zijn vader met de wereld te moeten delen) en één boezemvriend (Billy Crystal).

Vooral de afwezigheid van Bobcat Goldthwait (Zed in de Police Academy-serie, Mr Floppy in Unhappily Ever After), getuige bij Williams’ laatste huwelijk en misschien wel zijn beste vriend (ze praatten elke dag), valt daarbij op. In archiefmateriaal komt hij nog wel voorbij, onder meer in een radioprogramma waarin hij vertelt dat kort na zijn dood werd ontdekt dat Williams leed aan Lewy body-dementie, een ziekte die naast dementie ook zorgt voor depressie, angstaanvallen en hallucinaties.

Wat wel goed overkomt is de tragiek van een onmiskenbaar talent dat steeds op zoek bleef naar erkenning. Zijn geïmproviseerde speech tijdens de Critics Choice Awards in 2003, waar zowel Jack Nicholson als Daniel Day-Lewis er met de prijs voor Beste Mannelijke Hoofdrol vandoor gingen, en Williams dus als enige buiten de boot viel, is geniaal en pijnlijk tegelijk (Daniel Day-Lewis’ bedankje aan Harvey Weinstein was er al uitgeknipt). Net zoals sommige haaien moeten blijven zwemmen om niet te stikken, zo voelde Williams dat hij moest blijven entertainen om te (over)leven. ‘We dragen allemaal een sprankeltje waanzin in ons', zo horen we Williams zeggen in de documentaire, ‘wanneer je dat kwijtraakt, ben je niets.’

Dat het dan ook niet de drank, de drugs of zijn zwakke hart maar juist zijn hersenen waren die Williams, de man met het kwikzilveren brein, uiteindelijk in de steek lieten, maakt van zijn vroegtijdige einde een haast Griekse tragedie.