Regisseuse Asli Özge bij voorpremière Auf Einmal

Auf einmal (in het Nederlands zou je het kunnen vertalen als ‘plotseling’) de film van de Turks-Duitse regisseur Asli Özge, begint als een klassieke thriller: een man en een vrouw zijn alleen in een appartement. Ze kennen elkaar nog maar net. Hij gaf een feestje – zij kwam met een goede vriendin van hem binnen en blijft hangen als iedereen al weg is. Ze hebben duidelijk te veel gedronken. De camera is suggestief aanwezig: shot van een plafond (beweegt daar nou iets?) een point-of-view vanuit een andere kamer terwijl de twee om elkaar heen draaien. Ze beginnen gepassioneerd te kussen. Maar in een volgend shot zie je hem op straat rennen, naar een polikliniek onderaan de heuvel – die dicht blijkt – en dan weer terug naar boven, naar het appartement. Weer binnen zien we haar benen onder haar rode rokje uitsteken. Nu pas belt hij de ambulance. De vrouw is dood.

In een interview vertelde Özge, die de Filmschool deed in Istanbul en vervolgens filosofie studeerde in Berlijn, dat ze door een bericht in de krant op het idee kwam voor de film. Daarin las ze dat een vrouw was overleden in het huis van een man die ze net daarvoor had ontmoet. De vrouw zou getrouwd zijn geweest en een kind hebben gehad. Het had Özge vooral geraakt hoe de media erop waren gedoken: er waren wel journalisten die wilden weten wat er was gebeurd, maar vooral de tabloids waren onverbiddelijk: de vrouw hoorde daar niet te zijn. Özge vroeg zich af hoe het voor de man moest zijn geweest en schreef daaromheen haar scenario.

Hoewel ze het voorval in een Turkse krant las, situeerde ze het verhaal in een Duitse stad, in Altena, in Sauerland. Een idyllisch dorp, in een pittoresk dal dat wordt omgeven door woud. De setting is perfect. Evenals de keuze voor Duitsland en de Duitse personages.
De ongefortuneerde hoofdrolspeler heet Karsten (Sebastian Hülk) een man van midden dertig, afkomstig uit een gegoede familie, baan met potentie bij de bank, hechte vrienden, vaste verkering met een vrouw die er die avond toevallig niet bij was. Waar zijn leven altijd van een leien dakje is gegaan, ziet hij het van het ene op het andere moment (‘Auf einmal’) in duigen vallen. Hij wordt niet zozeer verdacht van moord – hoewel, waar rook is, is vuur, net als in de Deens film Jagten, waar een kleuterleider opa een dag wordt beschuldigd van misbruik. Iedereen vraagt zich vooral af waarom hij is weggerend in plaats van een ambulance te bellen. En of, als hij juist gehandeld had, haar leven gered had kunnen worden. In de twijfel die rijst – en de rechtszaak die op handen is – zie je hoe alle mensen om hem heen hem langzaam laten vallen. Zo is er zijn vriendin, die eerst nog begripvol is, maar graag de waarheid wil weten en dan toch dingen ontdekt die niet stroken met wat hij haar heeft verteld. Nog spannender wordt het als de vriendin met wie de vrouw, die Anna heet, schijnbaar mee is gekomen, vertelt dat zij de hele Anna niet kende, maar dat ze voor de deur van het appartementencomplex had gestaan. Per abuis had ze gedacht dat de vrouw was uitgenodigd en had haar mee naar binnen genomen. En jee, een andere vriendin heeft een filmpje van de avond, waaruit blijkt dat Karsten en deze Anna wel heel intiem waren. Maar er mag dan suspense zijn, en Karsten een ambigue hoofdpersonage, het mysterie zit ’m vooral in de psychologische en sociale motieven van de personages. Die keurige upperclass-achtergrond bijvoorbeeld, waartoe Karsten behoort, met ouders die meteen de beste advocaat inschakelen en een vader die, zodra hij hoort dat Anna van Russische komaf is, zich ontpopt als nationalist sans scrupules. Fraai is de scène waarin Karsten en zijn vriendin bij zijn ouders zijn, en zij haar schoonmoeder wil helpen met tafeldekken, maar haar hulp steeds wordt afgewezen: ‘Kom maar ik doe dat sneller, de servetten moeten hierin, dat gaat beter als ik het doe.’ Het zijn van die kleine dialoogjes, op de achtergrond zelfs, die het milieu perfect typeren. Boekdelen spreekt ook hoe Karstens baas reageert, door hem – ‘jee wat rot voor je’ – gelijk naar de kelder te degraderen, want klanten hebben, is op dit moment misschien niet zo slim.

Het is natuurlijk interessant dat juist een hoewel goed geïntegreerde, toch in zekere zin buitenstaander naar de Duitse samenleving kijkt en deze haarfijn ontleedt. Regisseur Özge (geboren in 1975) kwam in 2000 aan in Berlijn. Auf Einmal is haar eerste Duitstalige film en eigenlijk gaat het over haar Duitse generatiegenoten, die uit welvarende gezinnen komen en eigenlijk nooit hebben geleerd hun eigen boontjes te doppen. Je ziet aan alles dat deze kinderen weinig hebben meegemaakt. Ze hebben keurige appartementen, een baan en elkaar. Hoewel boven de dertig is er nog geen sprake van een kinderwens (Altena is een van die Duitse steden waar het geboortecijfer dramatisch laag is) tenminste, dat vermoeden krijg je niet als je de jongens en meisjes die eigenlijk volwassen mannen en vrouwen zijn, met elkaar ziet omgaan. Leven de lol – auf einmal.

Het einde van de film heeft nog wat interessante ontwikkelingen in petto die we hier verder niet zullen verklappen. Want om eerlijk te zijn, is dit een film waar je eigenlijk zo min mogelijk over moet weten voor een maximale kijkervaring.
Goed om nog te weten is dat het de eerste dragende rol is van Sabastian Hülke (1975) de jeune premier van de Duitse cinema, die de laatste jaren grotere bijrollen speelde in grote internationale producties zoals de Amerikaanse serie Homeland (Seizoen 5 dat zich grotendeels in Berlijn afspeelde), Inglourious Bastards van Quentin Tarantino en Steven Spielbergs War Horse. Hij speelt de gelaagde rol, waarbij je nooit helemaal te weten komt wat hij denkt, met verve. Het zou zomaar kunnen dat hij toch meer te maken heeft met de dood van Anna dan we weten – hij is de enige die er grotendeels bij was toen ze onwel werd. Houdt de ogen goed open in de scène dat hij langs gaat bij de weduwnaar van Anna en haar dochtertje ontmoet. Dan is de film nog even horror van het engste soort. Ziet zij iets wat wij niet zien?