Politieke klucht

Politieke satire is populair in Den Haag. Maar als politici zelf grappen gaan maken, wordt het riskant. ‘Humor is in de praktijk superlastig.'

Begin oktober zegde Cees van de Sanden, Eerste Kamerlid namens de VVD, zijn partijlidmaatschap op. Hij verklaarde zich niet meer te kunnen vinden in de beslissingen van lijsttrekker Dilan Yesilgöz, die hij te ver naar populistisch rechts zag gaan. Van de Sanden, zo legde Arjen Lubach uit in het satirische RTL-programma LUBACH, ‘zei dat de koers van de VVD niet meer te verenigen was met zijn liberale kompas. Dat is een kompas dat altijd de dichtstbijzijnde bitterbal aanwijst.’ De sfeer rondom de VVD is behoorlijk somber, zo kort voor de Tweede Kamerverkiezingen, vervolgde Lubach. ‘Ik houd mijn hart vast,’ citeerde hij een partijlid, om te besluiten met de clou: ‘Dat is natuurlijk heel lastig voor VVD’ers, want die moeten dan eerst helemaal gaan zoeken: waar zit dat ding eigenlijk?’ Padoem pats!

De politieke satire van Lubach heeft invloed, dat weten we al een tijdje. Toen hij nog bij de VPRO zat, wijdde hij eens een uitzending aan Geert Wilders die PVV-stemmers er aantoonbaar van overtuigde toch niet op die partij te stemmen. Het valt aan te nemen dat andere populaire tv-satire, zoals Even tot hier of Dit was het nieuws, soortgelijke invloed heeft op het publiek. Net als virale video’s van satirici als Sander van de Paverten Roel Maalderink (van Lucky TV respectievelijk Plakshot, beide niet meer onder die titels actief), of humoristische influencers op sociale media. Maar hoe zit het met de politici zelf? Laten zij zich beïnvloeden? Wordt satire bekeken in politiek Den Haag?

‘Dat wordt hartstikke bekeken,’ zegt Bas Erlings. Erlings werkte tussen 2013 en 2021 als hoofd strategie en campagnemanager voor de VVD, in nauwe samenwerking met toenmalig minister-president Mark Rutte. Tegenwoordig runt hij met ex-VVD-minister Klaas Dijkhoff een strategisch adviesbureau. Eerder dit jaar verscheen van hem het boek Het spel van de populist, waarin hij de tactieken van populistische politici probeert te ontrafelen. Volgens Erlings is de populariteit van satire in de landelijke politiek niet vreemd. ‘Politici hebben superveel zelfspot. Dat is de manier om te overleven in Den Haag.’ Rutte werd vaak nagespeeld als een overdreven positivo, maar dat pakte niet nadelig voor hem uit, vindt Erlings. ‘Het beeld van Rutte met dat appeltje op de fiets, zijn optimisme: dat was geen persiflage. Rutte was gewoon echt zo. Ook op dat gebied had hij een teflonlaag.’

Lees verder in VARAgids 43. Vanaf dinsdag 21 oktober 2025 op de mat, in de winkel en in de app. Nog geen abonnee?