Nieuwe bioscoopervaring: 4DX

 

Innovaties in de bioscoop zijn altijd leuk, maar bij 4DX gaat het niet om beeld en geluid. Het gaat om beweging, geur, regen, damp en wind. Sinds deze week te ervaren in twee zalen in Nederland: in Pathé De Kuip in Rotterdam en Pathé De Munt in Amsterdam. De eerste films zijn Star Wars: The Last Jedi en Jumanji: Welcome To The Jungle.

Dit is wat er gebeurt in een 4DX zaal:

Onze ervaring tijdens het bijwonen van de 4DX première van Jumanji: Welcome To The Jungle is dat het geschud in je stoel in de actiescènes van de film, zoals een helikoptervlucht door een ravijn en rennen voor een kudde op hol geslagen neushoorns, erg leuk is. De bewegingen zijn perfect synchroon en omdat je ook door een 3D bril zit te kijken en de stoel en de ventilatoren boven je hoofd allerlei goed getimde pufjes perslucht rond je hoofd blazen - bij wijze van wind of om je oren vliegende kogels - trapt je brein er vanzelf in. Het is inderdaad een levendiger ervaring dan in een gewone zaal. Omdat je flink gehusseld wordt, vroegen we ons wel af hoe het is om in een pure, non-stop actiefilm te zitten. Want voortdurend geklutst worden lijkt onprettig.

Maar het opvallendste was dat we 4DX juist in rustige scènes zo effectief vonden. Camerabewegingen, vooral rijders en craneshots, worden door het rustig overhellen van de stoel subtiel geaccentueerd. De film Jumanji: Welcome To The Jungle, een onverwacht onderhoudend en geestig vervolg op de zoetsappige film Jumanji uit 1995 met Robin Williams, gaat over vier kinderen die een console-game in getrokken worden en daar als volwassen game-avatars opdrachten in de jungle moeten uitvoeren. Dat betekent dus veel trage overzichts-shots over wijdse landschappen en gehang boven ravijnen en watervallen. Juist daar gaven de wind en het hellen van de stoelen een soort rustig drone-effect, alsof je er echt hing. Nou ja, niet volstrekt echt natuurlijk, maar in handen van een goede camera-operator en 4DX director is deze nieuwe techniek een interessante tool om de kijker extra de film in te trekken. Na een tijdje ben je je vanzelf niet meer zo erg bewust van de meer subtiele bewegingen, maar onbewust dragen ze zeker bij. Bij overdadig gebruik is het potentieel irritant, maar dat geldt voor alles. Zo heftig was Jumanji in elk geval niet; de dame en heer op leeftijd met wie we ons bankje deelden - een 4DX rij bestaat uit vier stoelen per platform, met ruime tree-plankjes voor je voeten - vonden het prachtig. 4DX features als stoom, regendruppels en geuren waren ook grappig, maar de essentie ligt toch in de beweging en luchtverplaatsing.

4DX is kortom zeker iets om uit te proberen en de tijd zal leren of deze combinatie van bioscoop en (milde) achtbaan een blijvertje is. De potentie is er zeker; er zijn wereldwijd nu 400 zalen met het systeem uitgerust. Pathé rolt de techniek langzaam uit, vanaf deze week dus om te beginnen in Rotterdam en Amsterdam.