Muziek op Netflix: 20 Feet from Stardom

Het nagenoeg perfecte 20 Feet From Stardom kan de komende jaren best dienst doen op filmscholen als lesmateriaal. Zo doe je dat, een goed gefocuste muziekdocumentaire maken. De film is knap gemonteerd, beschikt over aansprekende hoofdfiguren met een rijke doch weinig bekende carrière en hierbij heeft Neville precies het goede archiefmateriaal opgespoord. En – al zou je het niet verwachten gezien de almaar uitdijende hoeveelheid muziekdocumentaires – dit onderwerp is nimmer zo uitgebreid en defi nitief aangesneden. Als flinke toef op dit alles leveren sterren als Bruce Springsteen, Sting, Bette Midler, Sheryl Crow (begonnen als achtergrondzangeres tijdens de BAD-tour van Michael Jackson) en Rolling Stones-zanger Mick Jagger op gezette tijden een goede quote waar je als documentairemaker ook publicitair gezien je voordeel mee kan doen.

Laten we één scène uit 20 Feet from Stardom uitlichten, waar Neville zijn vakmanschap toont. Een beetje rockliefhebber denkt bij het onderwerp achtergrondzangeressen in de popmuziek maar aan één song: ‘Gimme shelter’, het apocalyptisch getinte openingsnummer van het klassieke Rolling Stones-album Let It Bleed. Voor de niet-ingewijden: daarop horen we plots een vrouw met Jagger meezingen en op 2 minuut 42 krijgt zij – bijzonder op een Stones-plaat – de volle ruimte om solo die terugkerende en op zijn minst opmerkelijke regel ‘rape, murder, it’s just a shot away’ te brullen. Die stem behoort toe aan Merry Clayton. Zij begon haar carrière als een van de Raelettes, het achtergrondkoor van Ray Charles en in de documentaire vertelt zij hoe ze op een nacht in 1969 – op dat moment hoogzwanger – uit haar bed wordt gebeld omdat een groep uit Engeland die ze niet kent een krachtige vrouwenstem zoekt. Eenmaal overtuigd door haar man dat ze dit echt moet doen, gaat ze in haar zijden pyjama en met krulspelden in naar de studio en schrijft... geschiedenis. Dat illustreert Neville door Clayton te volgen naar de beroemde Ocean Way-studio’s in Los Angeles waar zij destijds zoveel koortjes inzong. Daar vangt hij haar in mooie close-ups tijdens het luisteren naar haar carrièrehoogtepunt in ‘Gimme shelter’. En nog belangrijker: op de soundtrack worden de vocalen van Clayton op het moment suprême geïsoleerd afgespeeld waardoor de kijker ze in volle glorie kan ondergaan. Schrijver dezes heeft het fragment nu al tig keer gezien en telkens staat zo ongeveer alle lichaamsbeharing overeind. Daarna merkt Mick Jagger droogjes op: ‘Je hebt wel eens van die momenten dat je ’s ochtends een tape terugluistert die je ’s nachts hebt gemaakt en daarna denkt: fucking hell, dat is goed.’

Na ‘Gimme shelter’ wilde natuurlijk nagenoeg elke blanke popjongen karakteristieke vrouwenstemmen op zijn plaat. Daarbij moedigen ze – net als The Stones – de door hen ingehuurde soul sisters aan om zo lekker te laten gaan, zo leren we hier van de geïnterviewde dames. Vonden zij ook fijn want als ze voor een zwart label als Motown werkten, moesten ze zich juist inhouden en zaten ze veel meer in een keurslijf. Neville weet zin potentie snel wijd uiteenlopende onderwerp heel handig te focussen aan de hand van een groep zwarte vrouwen die gemeenschappelijk hebben dat ze allen hun muzikale opvoeding in de kerk genoten, begonnen als sessie- dan wel achtergrondzangeres en daarna pogingen deden om het op eigen naam te maken. Daarvan zet hij er een paar extra in het zonlicht. Behalve Merry Clayton (die na haar Stones-moment aan een veelbelovende solocarrière begon die niet van de grond kwam, ook al heette haar eerste album – natuurlijk – Gimme Shelter) maken we bijvoorbeeld kennis met Darlene Love, wellicht de bekendste naam in het gezelschap omdat zij - als lid van sessietrio The Blossoms alsook solo - onder meesterproducer Phil Spector zong. Toch stond zij op een gegeven moment huizen schoon te boenen voor haar inkomen.
Het succesvolst – even puur afgaande op de auto waarin ze rijdt in de fi lm – is Lisa Fischer, sinds 1989 de vaste achtergrondzangeres bij alle tournees van The Rolling Stones. Mochten Mick, Keith, Ron & Charlie in juni op Pinkpop staan, dan is zij erbij en als ‘Gimme shelter’ op de setlist staat – en dat staat-ie vast – dan zingt Fischer de beroemde partij van Merry Clayton. (Mooie NL-opsteker trouwens in 20 Feet from Stardom: de ‘Gimme shelter’-beelden van de Stones met Fischer zijn opgenomen in het Amsterdamse Paradiso in 1995 tijdens de Stripped-tour).

Popkenners zullen wellicht ook Cissy Houston verwachten, moeder van Whitney inderdaad en zelf onderdeel van The Sweet Inspirations, die van 1969 tot aan Elvis Presley’s dood onderdeel waren van diens band en ook te horen zijn op hits als Dusty Springfields ‘Son of a preacher man’ en ‘Grease’ van Frankie Valli. ‘Ik heb Cissy Houston geïnterviewd’ meldde regisseur Neville aan muziekvakblad Billboard bij uitkomst van zijn film ‘en ik heb lang geprobeerd haar erin te monteren omdat zij Cissy Houston is, maar het werkte niet.’

Mocht u na het zien van de documentaire denken, dat smaakt naar meer. Er is een 20 Feet-soundtrack en van bijvoorbeeld Merry Clayton is na het succes van de film een mooie Best Of...verschenen die begint met haar schitterende soulversie van Neil Young’s ‘Southern man’ – ook te zien in de film. U gaat sowieso meer horen van 20 Feet from Stardom want – daar is-ie nog een keer – Mick Jagger is van plan er een tv-serie en een musical op Broadway van te gaan maken. Dezelfde Jagger die in de film toch als enige een tikje denigrerend uit de hoek komt over het achtergrondzangeressenvak door op te merken: ‘oohs en aahs zingen, dat is leuk voor een minuutje of zo, maar ik zou er niet mijn beroep van willen maken.’