Mulholland Drive: slingerend op weg naar waanzin

Foto credits: Cinéart

We hebben al flink wat goede films over hoe Hollywood acteurs vermorzelt. In die films leidt streven naar succes niet zelden tot sterven. Sunset Boulevard van Billy Wilder, Once Upon a Time… in Hollywood van Tarantino en binnenkort Babylon van Damien ‘ La La Land ’ Chazelle. Maar zoals Mulholland Drive is er geen een. David Lynch ( Twin Peaks , Blue Velvet ) serveert een slingerend, zichzelf in de staart bijtend verhaal vol symboliek, uitstekende acteurs en een flinke dosis humor.

Dat verhaal is notoir surrealistisch; de vaste waarschuwing van recensenten over Mulholland Drive was destijds dat kijkers beter niet konden proberen om alles logisch te verklaren, maar gewoon de Lynchiaanse (on)logica moesten ondergaan en hun verbijstering moesten omarmen. Toch is het verhaal bij nadere beschouwing best logisch, op een bepaalde en gestoorde manier.

We volgen twee actrices die het in Hollywood proberen te maken, allebei natuurlijk betoverend mooi want zo werkt dat bij Lynch: de blondine Betty (een erg goed speelfilmdebuut van Naomi Watts) en de brunette Rita (Laura Harring). Die laatste overleeft een poging haar te vermoorden terwijl ze met een enge man in een auto zit die staat op Mulholland Drive; een zeer lange en kronkelende bergweg op de heuvels rond Los Angeles, met verraderlijke bochten. Uit één van die bochten doemt een auto op die botst op die van Rita; haar belager vindt de dood en zij loopt verdwaasd weg. Ze blijkt acuut geheugenverlies te hebben (ze leent haar naam van een poster van actrice Rita Hayworth die ze ziet hangen) en duikt onder in een appartementencomplex waar ook Betty een huis huurt. De twee leren elkaar kennen en de naïeve Betty besluit om het mysterie dat Rita ook voor zichzelf is te ontraadselen. Wie is Rita? Waarom lijken mensen het op haar voorzien te hebben? Op basis van de schaarse aanwijzingen gaan ze op zoek naar de waarheid.

Dat geldt ook voor de kijker. Er ís niet echt een waarheid, beseffen we wanneer op twee derde van de film, als Betty succes begint te krijgen als actrice, de film een draai maakt. Dan beginnen we langzaam te ontwaren dat die eerste twee derde een constructie is in het hoofd van één van de hoofdrolspelers; een wensdroom en een nachtmerrie ineen, vol schuldgevoel, hoop, teleurstelling en liefde, waaruit de film, de hoofdrolspelers en de kijkers als het ware ontwaken. Wat we dan zien is een andere realiteit, weer gerelateerd aan dezelfde acteurs en filmmakers (Justin Theroux heeft een fijne rol als een regisseur die zowel Betty als Rita cast en knettergek wordt van de maffia-producenten die hem dwarszitten).

Maar hoewel we die personages dus al kennen, hebben ze wel ineens andere namen in deze andere realiteit (en een andere haarkleur, een bekend verschijnsel bij Lynch, zie Laura Palmer uit Twin Peaks seizoen 1 en 2). Betty heet Diane en Rita heet Camilla. Hoe dat zit, wordt nooit kristalhelder, bij benadering niet, maar door een cruciale verbindende scène die de twee verhaallijnen op een heel bijzondere en lugubere manier koppelt, doemt er toch een beeld op van wat er gebeurd is met de vrouwen. Geen perfect logisch beeld, maar het is absoluut invoelbaar en op een hele rare manier begrijpelijk en zeer tragisch.

Voeg hierbij nog een aantal kleinere parallelle verhaallijnen - legendarisch is de man die sterft van angst achter een diner - en een dosis humor die de vaak dreigende sfeer verzacht, en je hebt een onnavolgbaar fascinerende film zoals alleen David Lynch die kan maken. Met een verhaal dat, ondanks veel surrealistische scènes en elementen, minder obscuur lijkt dan bij de première in 2001, toen Lynch in Cannes de prijs voor Beste Regie kreeg voor deze film, meestal over Mulholland Drive werd gezegd. Wellicht was Lynch zijn tijd vooruit en hebben we, door de films en series die we sinds 2001 hebben gezien, domweg meer gevoel voor zijn manier van vertellen gekregen. Hoewel nog steeds niet iedereen zijn unieke vreemdheid zal trekken.