Marriage Story: de anatomie van de oneffenheden van een huwelijk

Hij is een selfmade, gevierd theaterregisseur, zij is zijn muze. Hij zet de wereld naar zijn hand, zij volgt. Zij was ooit een veelbelovende actrice in Los Angeles, maar verhuisde voor haar grote liefde naar het New Yorkse theater. Hij kijkt neer op film en televisie, en beschouwt de bühne als de plek waar een hogere kunstvorm wordt beoefend. Zij is ingekapseld geraakt in zijn leven, hij realiseert zich niet dat hij de artistieke en emotionele verlangens van zijn echtgenote heeft beknot. Nu wil zij scheiden en met hun kind verhuizen naar Los Angeles, voor hem komt het als een verrassing.

Marriage Story laat zich omschrijven als de anatomie van de oneffenheden van een huwelijk. Om te begrijpen waarom Nicole (Scarlett Johansson) haar echtverbintenis met Charlie (Adam Driver) wil beëindigen is het bittere noodzaak om te onderschrijven waarom ze ooit verliefd op elkaar werden. Dus opent filmmaker Noah Baumbach ( The Meyerowitz Stories ) zijn nieuwste film met twee bitterzoete liefdesverklaringen. Hij is netjes, geordend, misschien tot aan het rigide toe. Zij is chaotisch, liefhebbend, maar misschien af en toe iets te manisch. Wat ze gemeen hebben is de onvoorwaardelijke liefde voor hun kind Henry (Azhy Robertson), die het slachtoffer wordt van een vechtscheiding.

Nicole kan eerst nog maar moeilijk uitleggen waarom ze wil scheiden, er ligt een veelvoud aan redenen aan ten grondslag. Charlie kan eerst nog maar moeilijk onder ogen komen wat er misging in zijn huwelijk, en dat is ironisch genoeg misschien ook wel het probleem – het feit dat het bij hem soms schort aan invoelend vermogen. Toch geeft Baumbach ons vervolgens ook inzicht in de dynamiek van het huwelijk. Een huwelijk dat voor de buitenwacht perfect oogt, maar van binnen eigenlijk al enige tijd rot is, voordat de breuk zich aandient. Maar dat weten de twee geliefden dan nog niet bewust.

Op een gegeven moment verkast Nicole met Henry naar haar moeder in Los Angeles, terwijl Charlie achterblijft in New York. De film wordt hier onder meer een toonbeeld van het contrast tussen de twee steden. Waar Charlie het als exponent van The Big Apple fijn vindt dat hij in zijn geliefde woonplaats gewoon van a naar b kan wandelen, prijzen andere personages juist ‘de ruimte’ die er is aan de andere kant van de Verenigde Staten, in de zonnige engelenstad. New York is beduimeld, maar het bastion van intellectualiteit; Los Angeles is aangenaam, maar ook artificieel.

Je kan het vergelijken met de tegenstellingen tussen de talkshows van David Letterman en Jay Leno in de jaren negentig. Letterman – gezeteld in New York – nodigde meer gasten uit het theater uit, Leno – gezeteld in Los Angeles – was meer van de filmsterren. Ze waren yin en yang, net zoals Charlie en Nicole elkaar completeren, en elkaar tegelijk naar het leven staan.

Marriage Story is naar verluidt gebaseerd op de echtscheiding tussen Baumbach en zijn toenmalige eega, actrice Jennifer Jason Leigh, in 2013. Het is vooralsnog Baumbachs beste film, misschien wel omdat de personages zo uit het leven gegrepen zijn, en zo waarachtig aanvoelen (dat had er misschien ook wel mee te maken dat Johansson en Laura Dern, die een gewiekste strafpleiter speelt, zelf ook ervaringsdeskundigen zijn als het gaat om scheiden). De film is ook een onvervalste ode aan het theater, met een vakkundig uitgedachte choreografie.

Maar boven alles vallen de close-ups op, van twee getormenteerde zielen. In veel scènes combineert Baumbach de uiterst sterke dialoog uit zijn scenario (er is nauwelijks geïmproviseerd) met de ongebreidelde wilskracht van zijn acteurs, die hij tot grote hoogtes laat stijgen. Het resultaat is simpel, maar ook de essentie van de film: twee mensen, die elkaar – en de kijker – eens diep moeten aankijken om tot een waardige resolutie te komen.