De inauguratie van Donald Trump: een ongekende logistieke operatie

Het vriest tien graden en er staat een snijdende wind. We staan met meer dan een miljoen mensen op de Mall, de enorme strook gras die van het Lincoln Memorial, langs het Witte Huis tot aan Capitol Hill loopt. In de verte houdt Barack Obama, sinds een paar minuten de 44ste president van de Verenigde Staten, zijn inauguratiespeech.
Het is 20 januari 2009. Naast me staat een oudere mevrouw uit Alabama. Ze is die ochtend aangekomen in de stad, na een busreis van 14 uur. ‘Ik herinner me nog hoe de Ku Klux Klan door de hoofdstraat van ons dorp reed. In de jaren 60 was ik bij de demonstraties van de burgerrechtenbeweging. En nu sta ik hier, bij de inauguratie van de eerste zwarte president.’ Ze heeft tranen in haar ogen, maar die komen door de kou, zegt ze.
Iedereen is zich bewust van het historische belang van deze dag. Als even later de presidentiële helikopter opstijgt om de uitgaande president weg te brengen, klinkt er gejuich. De mensen zwaaien hem na als hij laag over de menigte vliegt, op weg naar het vliegveld en zijn ranch in Texas. Het is een nieuw begin na acht jaar George W. Bush.

De inauguratie van de nieuwe president is een enorm circus dat eens in de vier jaar wordt opgetuigd en waarvoor heel Washington DC tot stilstand komt. Vonden de eerste drie inauguraties nog plaats in New York en Philadelphia, sinds 1801 vindt het altijd plaats voor het prachtige Capitool in de hoofdstad. Ook toen dat nog in aanbouw was: Abraham Lincoln legde de eed af in 1861 terwijl net het dak van de enorme koepel werd gebouwd.
En altijd is het een rare, chaotische dag. Het begint al direct na de inaugurele speech, bij de rit van Capitol Hill terug naar het Witte Huis. Het is een ritje van een paar minuten, dat lang kan duren. Want traditiegetrouw stapt de president altijd even uit om een stukje te lopen en de omstanders te groeten. Het is de nachtmerrie van de Geheime Dienst die de vrij rondlopende president moet beschermen. In 2001 kon de nieuwe president Bush maar kort de auto uit, omdat er te veel demonstranten langs de route stonden. De sfeer was grimmig en het regende hard.

Op de ochtend van 20 januari zullen Barack en Michelle Obama wakker worden in hun eigen bed in de East Wing van het Witte Huis. Zoals ze de afgelopen acht jaar bijna elke ochtend hebben gedaan. Maar die zelfde avond slapen Donald Trump en zijn vrouw in diezelfde slaapkamer, volledig ingericht met hun eigen meubilair. Het betekent dat tijdens de plechtigheden bij het Capitool, het personeel in het Witte Huis even verderop onder hoogspanning moet werken. Daar worden vanaf twaalf uur ’s middags twee volledige inboedels verhuisd. Alles van de Obama’s wordt ingepakt en weggebracht, terwijl de spullen van de nieuwe president worden binnengedragen en neergezet.
Het is tot in het kleinste detail voorbereid: familiefoto’s op de salontafels, boeken op de nachtkastjes en kleding opgevouwen in de laden. Obama kon er in het begin van zijn presidentschap maar moeilijk aan wennen. Hij omschreef die eerste nachten in het Witte Huis als ‘slapen in een museum’.

Terug naar de rit van Capitol Hill naar het Witte Huis. Vier jaar geleden was het mooi winterweer en besloot de herkozen Obama om niet in zijn limousine te stappen maar het hele stuk te gaan lopen. Het leidde tot grote vertraging in het programma. Vooral vicepresident Joe Biden hield de zaak op: hij ging met iedereen op de foto, schudde handen, gaf zelfs live een interview op tv en moest af en toe flink doorstappen om weer aan te sluiten.
De president is op weg naar de voortuin van het Witte Huis waar speciaal voor deze dag een enorm glazen huis gebouwd. Het ziet eruit als een kas, met kogelvrij glas en stoelen voor de presidentiële familie en hun gasten. Hier zullen zij de eerstvolgende paar uur kijken naar een parade van wat Amerika hen te bieden heeft: een eindeloze optocht van dansers, drumbands en praalwagens uit elke staat in het land. De president zwaait en lacht naar elke groep die voorbijkomt, terwijl het langzaam donker en kouder wordt.

Maar ook als de avond is gevallen is de nieuwe president nog lang niet thuis in zijn nieuwe huis. Eerst zijn er nog de Presidentiële feestjes. Dat zijn tientallen bals, door de hele stad. Ze worden georganiseerd door de partij van de President of door allerlei instellingen als vakbonden, bedrijven en belangengroepen. De meest gewilde events zijn die waar de nieuwe president en First Lady ook zullen zijn. Het levert mooie foto’s op: het presidentiële paar dat in galakleding het bal opent met een romantische dans op hun lievelingsmuziek.
De werkelijkheid is minder prozaïsch: de Obama’s werden die avond in 2009 geacht te verschijnen op tien bals in de stad, waar ze tien keer romantisch moesten dansen op steeds hetzelfde lievelingsnummer. Ze waren nergens langer dan tien minuten, omringd door balgasten die foto’s maakten met hun telefoon.

En ook deze keer zal het op dezelfde manier gaan: eedaflegging, speech, wandeling, parade en feesten tot diep in de nacht. Maar de sfeer zal anders zijn dan acht jaar geleden: deze keer zal de Mall gevuld zijn met honderdduizenden die de omwenteling na acht jaar Obama zullen vieren. Zij hebben hun hoop gevestigd op de man die hen beloofde hun land weer ‘great’ te maken.

En ’s avonds, als Donald en Melania Trump dansen op het bal, zullen de Obama’s voor het eerst in acht jaar zelf hun koffers moeten uitpakken. Ze hebben een huis gehuurd in de stad, met negen slaapkamers en een grote tuin die genoeg ruimte biedt voor een extra gebouw voor de Secret Service. Die zal de president voor de rest van zijn leven blijven beveiligen. De Obama’s blijven hier wonen totdat jongste dochter Sasha klaar is met haar middelbare school. Het huis ligt in de rustige diplomatenwijk Kalorama. Op drie kilometer van het Witte Huis. Een korte wandeling, je bent er zo. Zolang Joe Biden maar niet meeloopt.

Tom Kleijn is voormalig Amerika-correspondent van Nieuwsuur.