How I Fell in Love with a Gangster: onnodig geromantiseerd

‘ As far back as I can remember, I always wanted to be a gangster.’ Met deze legendarische bespiegeling opende Martin Scorsese in 1990 zijn gangsterklassieker Goodfellas , een film die sindsdien misschien wel de voornaamste inspiratiebron is voor makers van misdaaddrama’s. Dat lijkt ook te gelden voor filmmaker Maciej Kawulski, die met How I Fell in Love with a Gangster het levensverhaal van gangster Nikos Scotarczak verfilmt alsof hij een New Yorkse maffioso was. Maar dan zonder de ironie waar Scorsese’s films om bekendstaan: Kawulksi’s film romantiseert de daden van Nikos, die vanuit het Poolse Gdansk achter het IJzeren Gordijn in de jaren zeventig de criminele ladder betreedt.

Nikos wordt gespeeld door acteur Tomasz Wlosok, die een coole rouwdouwer neerzet die zich door niets of niemand laat klein krijgen. Dat de film opent met de leus ‘het is beter om een jaar als een tijger te leven dan 20 jaar als een schildpad’, spreekt boekdelen. Nikos is niet van de lange termijn; hij is van het hier en nu. Zo verkast hij in de jaren zeventig naar Boedapest om daar toeristen op te lichten met het wisselen van geld, bekwaamt hij zich in de handel van gestolen auto’s, en mengt hij zich in het reilen en zeilen van een voetbalvereniging.

Terwijl hij steeds meer vijanden maakt, natuurlijk. Want de leus uit de intro heeft ook een fatalistische connotatie: Nikos zal vermoord worden. Dat is geen verrassing: How I Fell in Love with a Gangster is gebaseerd op waargebeurde verhalen, en de gangster kwam in 1998 om het leven. Hoewel Nikos’ dood niet het einde van zijn legacy betekende: Kawulski doet nog enkele suggesties – denk aan iets met geld en de mysterieuze vrouw uit de titel. Hoewel de film uiteindelijk niets meer is dan een lineaire vertelling die eigenheid mist.

Misschien had Kawulski de esthetische en narratieve mores uit Scorsese’s werk – slow-motion scènes; beroemde pophits die weerklinken op cruciale momenten – links moeten laten liggen. Hoewel de Pool zijn Amerikaanse vakgenoot ook niet helemaal heeft begrepen. Scorsese maakt films over de gruwelijkheden waartoe de mens in staat is; How I Fell in Love with a Gangster draait om een man die meer dan twintig jaar lang als een tijger leefde en alle regels op coole wijze aan zijn laars lapte. Scorsese’s films zijn in tegenstelling tot How I Fell in Love with a Gangster geen lofzangen op criminelen, zoveel is duidelijk.