Hoe betrouwbaar zijn die peilingen precies die we te zien krijgen in aanloop van de verkiezingen?

Een korte gebruiksaanwijzing bij alle tv-items over peilingen: naar welke cijfers kijken we nou eigenlijk?

Daar is hij weer, Peter Kanne van Ipsos I&O. Hij peilt, hij presenteert en duidt de cijfers die onze politieke voorkeur aangeven. Bij Pauw & De Wit zit hij tot aan de Tweede Kamerverkiezingen regelmatig aan tafel om uit te leggen wat de zetels betekenen. Bij RTL 4 krijgt Frits Wester de cijfers vooraf, vóór de officiële presentatie. ‘Let op: peilingen zijn geen voorspellingen,’ zei Wester bij de cijfers in RTL’s Tonight. Dat klopt helemaal, maar hier wringt zich een oude tv-wet: wat de kijker de komende minuten gaat zien, is altijd Héél Belangrijk, ze kunnen dus echt niet weg zappen – te veel relativering vooraf helpt dan niet.

En dat terwijl er genoeg te nuanceren is. De gegevens áchter de peiling zijn terug te vinden op de site van Ipsos I&O. En daar vallen twee belangrijke zaken op. Ten eerste is er de foutmarge, die iedere steekproef altijd heeft. Ipsos I&O rekent dit allemaal door, en stelt: de 31 zetels die de PVV in deze peiling behaalt (en die in de talkshows worden gepresenteerd), hadden drie zetels hoger of drie zetels lager kunnen zijn – als je dit op hetzelfde moment aan álle Nederlanders zou vragen. Deze marges staan duidelijk in het rapport.

Dan verder over de meetmethode. Een kleine tweeduizend mensen verdeelden ieder tien punten over de partijen van hun voorkeur. Ze mochten tien punten op één partij inzetten (dan hadden ze een heel sterke voorkeur) maar ze mochten het ook verdelen. Als ze echt geen idee hadden, geen enkele voorkeurspartij, vielen ze af. 17 procent van de bevraagde mensen had dat, wat ongeveer overeenkomt met de 22 procent niet-stemmers in 2023.

Lees verder in VARAgids 38. Vanaf dinsdag 16 september 2025 op de mat, in de winkel en in de app. Nog geen abonnee?