Gooijer ziet: Nocturnal Animals

 

Susan (Amy Adams) is een zeer geslaagde kunstenares, steenrijk en getrouwd met een nog rijkere zakenman. Terwijl de kijker meeloopt op de opening van haar tentoonstelling en later door haar coole mansion zien we dat deze krachtige, prachtige vrouw in alle opzichten de absolute top heeft bereikt. Op het nippertje, want het had niet veel gescheeld of ze was, vele jaren geleden alweer, blijven hangen aan haar eerste echtgenoot Tony (Jake Gyllenhaal). Tony was een zeurpiet, een gemankeerde schrijver, een ‘best wel aardige’ eenvoudige jongeman die ‘het’ niet had. Een all-round loser, om het onaardig te zeggen. Althans, dat vond Susan destijds.

Maar eind goed, al goed voor Susan dus. Hoewel we al snel begrijpen dat er ook wel een enkel barstje in haar geslaagde leven zit; haar man dreigt af te drijven naar turbulent financieel vaarwater. Als hij in een zakenjet is gestapt om te redden wat er te redden valt, wordt er thuis een pakketje bezorgd, gericht aan Susan.

Het is het manuscript van een roman getiteld Nocturnal Animals. Het boek is is opgedragen aan ‘Susan’ en is geschreven door Tony Hastings. Dé Tony inderdaad. Is het hem toch gelukt iets behoorlijks te schrijven? Susan, die Tony al tien jaar niet meer heeft gesproken, begint te lezen. Het boek begint als een familie – moeder, vader, dochter – ’s nachts in een verlaten uithoek van Texas rijdt en ineens door idioten bijna van de weg wordt gereden. Dan gebeurt er dit:

 

 

En het wordt nog véél erger; denk aan films als Straw Dogs, Deliverance, Funny Games en Eden Lake. De inhoud van het boek is het thriller-aspect van de film: Susan leest, de kijker ziet wat ze voor zich ziet. Nocturnal animals het boek is een nachtmerrie, zeer effectief en bruut in beeld gebracht. Grote afschuw maakt zich van je meester, niet alleen door wat je ziet, maar vooral door wat je niet ziet, niet weet en wel vreest. Dit ‘verfilmde boek in een film’ is een van de ergste thrillers van het jaar. Een lichtpuntje is de onderkoelde Texaanse sheriff in het boek, die wordt gespeeld door de fijne acteur Michael Shannon, voor wie het net als voor Amy Adams een zeer succesvol jaar is.

Als Susan niet in bad ligt te lezen maar tijdens gesprekken met collega’s en vergaderingen nadenkt over het boek en terugdenkt aan gebeurtenissen met Tony van destijds, begrijpen we dat de vader van het gezin in de auto autobiografisch is. Schrijver Tony heeft zichzelf als hoofdpersoon gekozen. Is de vrouw in de auto dan Susan, vragen wij en Susan ons af?

Tom Ford, die het script schreef naar het boek Tony and Susan van Austin Wright uit 1993, is een zeer succesvol mode-ontwerper – redder van Gucci en Yves Saint Laurent en nu eigenaar van het Tom Ford label – en dat verklaart zijn oog voor detail in set-design en de constructie van het scenario. Net als in zijn debuut A Single Man is over alles nagedacht. Het is niet alleen uiterlijk vertoon want ook emotioneel klopt alles. Behalve in de boekscènes is het tempo rustig, de acteurs bedachtzaam en de dialogen scherp. Susan begint langzaamaan te vrezen dat, terwijl de Tony in het boek een steeds grotere verliezer wordt, zijzelf in de werkelijkheid buiten het boek een van de grootste losers in dit verhaal is.

Ford, die al dertig jaar gelukkig is met dezelfde geliefde, legt tijdens interviews fijntjes uit dat in onze wegwerp-tijden twee on-sexy, ouderwetse en moeizame begrippen ondergewaardeerd zijn geraakt in de liefde: loyaliteit en volhouden. In de laatste scène van Nocturnal Animals zien we de meest serene emotionele destructie van een mensenziel in de recente bioscoopgeschiedenis en toont Ford  wat er met je kan gebeuren als je loyaliteit laat varen. Hij ramt het er met een hamer in.