Film van de week: The Danish girl

Einar Wegener was een Deense schilder die als één der eersten een ingrijpende operatie aanvaardde om een fout recht te zetten waarmee het leven hem had opgescheept. Of haar had opgescheept, beter gezegd. Einar werd geboren als een man, maar voelde zich een vrouw en wilde sterven als een vrouw. De film The Danish girl vertelt dat verhaal, over Einar die Lili werd, dat plaatsvond in Denemarken en Duitsland in 1925. Lang geleden, in een andere tijd.
Het was dus even schakelen naar de schooljeugd anno 2020, onlangs aan een Nederlandse keukentafel, kort na het opnieuw bekijken van The Danish girl. Aan die tafel zat een jongen die in een jurk naar school gaat en daarom gaaf wordt gevonden en niet wordt uitgejouwd. En een meisje – de geliefde van die jongen – dat niet weet of ze nou lesbisch of hetero is en dat hele onderscheid eigenlijk weinig interesseert. Je kunt nog zo progressief, hoogopgeleid of zelfverklaard modern zijn, maar de meesten van de twintigste-eeuwers die deze VARAgids lezen, kijken wellicht op van de mores van deze bovengenoemde eenentwintigste-eeuwse tafelgenoten.
Mij verbaasde het in elk geval danig toen die eerste mannelijke geliefde van mijn oppaskind gekleed in een jurk aan tafel kwam en zijzelf kort daarvoor vooral vrouwelijke geliefden bleek te hebben. Ze waren allemaal een jaar of vijftien en vonden dit soort zaken – de jurk, de biseksualiteit – tamelijk normaal, net als hun leeftijdgenoten. Je had wel wát gezeik van klasgenoten af en toe en in de stad werd je op straat weleens uitgescholden, maar op school ben je als jongen niet écht een outcast als je in een jurk in de klas komt opdagen. Het is zelfs wel stoer. Van de biseksualiteit van het meisje werd ook niet opgekeken.
‘In mijn tijd,’ bromde ik vaderlijk, stond het als jongen van vijftien op school komen opdagen in een jurk en met geverfde lange haren ‘gelijk aan sociale zelfmoord.’ Dat is nu niet meer het geval, verzekerden de kinderen mij. Althans niet in een Randstedelijke stad. Hoewel ze niemand kenden die een sekse-veranderende operatie had gehad, vermoedden ze dat veel mensen dat ook niet meer wilden omdat experimenteren met je sekse nu straffeloos kan. Welk geslacht je hebt en welke seksuele voorkeur, is fluïde tegenwoordig. Je hoeft niet te kiezen.
En toch: aan die moderne houding, besef je tijdens het kijken naar The Danish girl, heb je als moderne Einar nog steeds geen mallemoer. Einar was niet geïnteresseerd in experimenteren maar voelde zich, in zijn of liever haar diepste wezen, een vrouw. Na soelaas te hebben gezocht bij de traditionele medische wetenschap, die hem als schizofrene perverseling wegzette en nucleair castreerde in een poging hem te ‘genezen’, vond ze als Lili een arts die een sekse-operatie wilde uitvoeren. Om de fout recht te zetten. Want Lili was, wat je er ook medisch over te zeggen hebt, fysiek een vrouw.

Lees verder in VARAgids 2 vanaf pagina 34.