Het onbegrijpelijke geblunder richting deze Oscaruitreiking

Arme Oscar. Hij wordt dit jaar eenennegentig maar ligt op die respectabele leeftijd wel aan de beademing. Achter de gebruikelijke dosis glitter en glamour ontwaren we een crisis rond het stoïcijnse gouden beeldje, die zowel politiek als financieel is. Een politieke crisis omdat de organisatie achter de Oscars de afgelopen jaren in een steeds neteliger positie raakte: van progressieve kant klonk het verwijt dat de Oscars te zeer man, blank, oud en hetero zijn, van conservatieve kant dat de Oscars juist een spreekbuis zijn van minderheden en on-Amerikaanse liberale normen en waarden. Een financiële crisis omdat het grote publiek er blijkbaar genoeg van heeft en de Oscar-ceremonie wegstemt via de afstandsbediening: de afgelopen vijf jaar halveerden de kijkcijfers bijna en omroep ABC, die tientallen miljoenen dollars neerlegt voor de eer om het Oscar-gala te mogen uitzenden, is daar furieus om en waarschuwde dat het Oscar-gala op het punt staat irrelevant te worden als er niet snel iets gebeurt. De club achter de Oscars, de Academy of Motion Picture Arts and Sciences, wringt zich de laatste jaren derhalve in onmogelijke bochten en stapelt daarbij fout op fout. In 2017 kreeg de verkeerde film de belangrijkste Oscar voor Beste Film (het magistrale "They got the wrong envelope!"-moment) en vorig jaar probeerde de Academy tot woede van de eigen leden tevergeefs een Oscar voor Populaire Film in te voeren om meer kijkcijfers te scoren. Maar het voorlopig dieptepunt is toch het onbegrijpelijke geblunder rond Kevin Hart, waardoor de Oscar-ceremonie nu drie uur lang presentator-loos over het tv-scherm zal strompelen. Dat geblunder is symptomatisch voor de domme keuzes van de Academy, die probeert een allemansvriend te zijn en daar allerminst in slaagt. Bij links en bij rechts, bij minderheden en bij de mainstream, bij filmmakers en bij leken: bij niemand kan de Academy het meer goed doen, lijkt het.

Zeker niet bij Kevin Hart. Het was zijn droom om ooit de Oscars te mogen presenteren en omdat hij de laatste jaren veel populaire tv-series en films maakt - bij ons was hij vorig jaar te zien in de bioscoopfilm Jumanji: Welcome to the Jungle en stond hij met stand-up comedyshows in theater Ziggo Dome te Amsterdam en (nog steeds) op Netflix - kwam de Academy bijna automatisch bij hem terecht. Het presenteren van de Oscars is langzamerhand de minst geliefde baan in Hollywood namelijk. Wat ooit een eer was (Bob Hope deed het negentien (!) keer), is een vrijwel gegarandeerde smet op je blazoen geworden omdat je optreden door kijkers, media, belangenclubs, politici en beroemdheden via Twitter en andere kanalen genadeloos en live wordt gefileerd. De presentator wordt geacht grappig, scherp en maatschappijkritisch te zijn en tegelijkertijd niemand echt voor het hoofd te stoten. Dat is tamelijk onmogelijk geworden nu veel sterren de afgelopen ceremonies gebruikten om het gebrek aan diversiteit in Hollywood aan de kaak te stellen, de afgrijselijke reputatie die de filmindustrie op #MeToo gebied heeft aan te kaarten (voor een zaal waarin de daders zitten) en als toegift Donald Trump een veeg uit de pan te geven. Het is voor een presentator lastig al dat activisme op live televisie in goede banen te leiden zonder mensen kwaad te maken. Omdat Kevin Hart én bijzonder grappig kan zijn, én bij een breed publiek geliefd is én van Afro-Amerikaanse afkomst is én ondanks de impopulariteit van de baan er openlijk naar hengelde, leek hij op allerlei manieren een geschikte en verfrissende kandidaat. En dus kwamen er gesprekken, die op 4 december vorig jaar leidden tot het persbericht dat Kevin Hart, na twee tamelijk suffe jaren waarin Jimmy Kimmel presenteerde, de spannende nieuwe presentator was.

En op 6 december trok Hart zich terug. Wat was er gebeurd? Bij een aantal journalisten vlogen de wenkbrauwen omhoog na de bekendmaking dat Hart het boegbeeld zou worden van een ceremonie van een organisatie die zich de afgelopen jaren moeizaam her-positioneerde als een club waarbij vrouwen, minderheden en alle denkbare seksuele geaardheden óók welkom waren. Kevin Hart stond er namelijk ruimschoots om bekend dat hij het erg leuk vond om grappen over homo's te maken. Sterker nog: één van zijn Hollywood-films is één grote en onverdraaglijk flauwe en vulgaire homo-grap. In Get Hard uit 2015 speelt hij een door de wol geverfde man die een blanke witteboordencrimineel moet voorbereiden op het gevangenisleven dat, in de film althans, wordt gekenmerkt door anale verkrachtingen. De film is, aldus de Volkskrant, 'een parade aan seksistische, racistische, homofobe grappen, die de kijker in verwarring achterlaat: is dit halfgelukte satire of stuitend fout?' Wie op Netflix of YouTube naar Harts werk kijkt, constateert hetzelfde: een mix tussen erg goed en erg fout. Het is dus niet verbazingwekkend dat Harts benoeming tot spreekstalmeester enige verbazing wekte en ook niet dat sommige mensen meteen besloten om Harts bijdragen op Twitter (een kleine veertigduizend berichten sinds 2009) eens te doorzoeken op woorden als 'gay'. En ja hoor, journalisten van kranten als The Guardian en sites als Buzzfeed en Vulture duikelden zonder moeite Twitter-berichten op die, als je ze zo zwart op wit leest, niet per se leuk zijn. Hart schreef in 2011, net voor zijn doorbraak naar een groot publiek, dat hij het poppenhuis van zijn dochtertje zou stukslaan op het hoofd van zijn zoontje als die er ooit mee zou spelen. 'Stop, dat is gay!' zou Kevin het jongetje toevoegen, meldde hij op Twitter. Ook omschreef hij daar iemands foto als 'een homo-uithangbord voor AIDS' en noemde hij iemand anders 'een flikker met een vette kop'. Nadat de journalisten op 5 december op hun eigen Twitter-accounts en in hun kranten uitpakten met deze en vele andere vondsten, werden ze verder verspreid door zowel linkse types die walgden van Harts 'homo-humor' als rechtse types die walgden van de blijkbaar hypocriete progressieve toon die Hollywood tijdens de Oscars traditioneel aanslaat. Want gelijke rechten voor iedereen bezingen is inderdaad een soort mantra geworden op de Oscar-uitreiking. Zeker nadat de Los Angeles Times in 2012 wist te melden dat de destijds 5700 leden van de Academy vooral blanke (94%), oude (typische leeftijd: 62) mannen (77%) waren. Dat bericht leidde tot veel ophef. Die Academy-leden zijn allemaal werkzaam in de filmindustrie als maker voor of achter de schermen en zijn allemaal stemgerechtigd bij het kiezen van de winnaars van de Oscars. Die, toeval of niet, al vele, vele jaren in grote meerderheid blanke mannen zijn. Die, zo wordt de laatste jaren duidelijk, regelmatig seksueel misbruik maken van hun riante machtspositie in de van faam, invloed en geld aan elkaar hangende filmwereld. De val van producent Harvey Weinstein, van acteur Kevin Spacey en de recente nieuwe beschuldigingen van aanranding tegen regisseur Bryan Singer (diens film Bohemian Rhapsody is dit jaar genomineerd) doen immense stofwolken opwaaien in Los Angeles. Het beleid van de Academy is dan ook de laatste jaren om het ledental uit te breiden met een jonger en meer divers gezelschap, van inmiddels ruim 8000 leden, onder wie sinds vorig jaar grimeur Arjen Tuiten en filmproducente Cilia van Dijk. Onder die aanwas veel vrouwen en mensen van non-blanke komaf en mensen uit de LGBT+-gemeenschap. De Academy beloofde beterschap en lijkt zich daaraan te houden.

Daarom is het zo onbegrijpelijk dat niemand onder hen bij Harts niet bepaald geheime controversiële voorkeur voor foute grappen over gays en vrouwen stil lijkt te hebben gestaan. Of zijn volstrekt openbare  Twitter-account eens heeft bekeken - hetgeen inmiddels minder zin heeft omdat nadat de verontwaardiging over het poppenhuis was uitgebroken heel veel Tweets van Hart waarin het woord 'gay' viel, ineens van zijn account werden verwijderd. Daags nadat het rumoer was uitgebroken, eiste de Academy van Hart dat hij in het openbaar afstand zou nemen van de Tweets. Die weigerde dat aanvankelijk en trok zich terug als gastheer. Een tijdje daarna bond hij online weer wat in en was hij te gast in de show van Ellen DeGeneres, zelf ook Oscar-presentator geweest en lesbisch en heel erg op de hand van Hart, die tijdens de show toch een soort opening leek te bieden om toch te gaan presenteren. Maar van de Academy hoefde het niet meer, waardoor op 24 februari voor slechts de tweede maal in de 66-jarige geschiedenis van de live uitzending op televisie er geen presentator zal staan die ons door de ellenlange en eigenlijk oersaaie avond loodst (bij ons nacht, live op Net5). De eerste keer dat de Academy het presentatie-loos probeerde is precies dertig jaar geleden en de opening van die avond wordt nog steeds als een dieptepunt in de tv-geschiedenis gezien - voor wie tegen plaatsvervangende schaamte kan: onderga hieronder elf afgrijselijke minuten televisie.

Zo erg zal het nu niet worden; de Academy heeft een heel roedel sterren opgeroepen om op het podium de beeldjes aan te slepen en live nummers uit de genomineerde films te zingen. Bovendien wordt een aantal Oscars niet meer live uitgereikt waardoor de ceremonie 'slechts' drie uur duurt. Ook hierin heeft de Academy op de valreep nog een faux pas gemaakt: tot intense woede van vele filmmakers is de Oscar voor 'best cinematography', ofwel camerawerk, buiten de uitzending gehouden, net als 'best editing' ofwel montage. Dat is een gestoorde keuze en die zal tijdens dankwoorden van bijvoorbeeld de beste regisseur ongetwijfeld live worden bekritiseerd.

De vraag of de Oscar-ceremonie als televisie-event nog houdbaar is, zal door de kijkcijfers en dus de adverteerders worden beantwoord. De vraag of Kevin Hart een leuke presentator zou zijn geweest en of zijn tweets een goede reden zijn om hem te weren, zal mogelijk alsnog worden beantwoord. Hollywood heeft de rare eigenschap om lange tenen te combineren met vergevingsgezindheid of een slecht geheugen. Je moet niet heel raar opkijken als Hart er volgend jaar gewoon wel staat.

Live: The Oscars 2019 (91st Annual Academy Awards), Net 5, 2:00 uur